Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги о'рта махсус, касб-ҳунар таълими маркази

Балиқнинг қон айланиш системаси (тартиби) ёпиқ (туташ)дир. У юрак ва томирлардан иборат. Юракдан чиқадиган томирлар артерия, юракка қон олиб келадиган томирлар вена деб аталади. Қон ягона қон айланиш доираси бўлиб ҳаракатланади. Балиқ- нинг юраги икки камерали. У юрак бўлмаси ва қоринчасидан ибо- рат, уларнинг мушаклари девори навбат билан қисқариб туради. Юрак бўлмасидан қон юрак қоринчасига, ундан эса йирик артерияга — қорин аортасига итарилади. Қоннинг орқага қайтишига клапанлар йўл қўймайди. Қорин аортаси жабраларга боради, ундан ўнгга ва чапга жуда майда томирлар кетади. Уларда оқадиган қон тўқ рангли, карбонат ангидридга тўйинган бўлиб, вена қони деб аталади. Жаб- раларда томирлар капилларларга тармоқланади. Улардан оқадиган қон карбонат ангидриддан тозаланиб, кислородга тўйинади.
Жабралардан чиқадиган томирлардан, энди кислородга тўйин- ган қип-қизил артерия қони оқади. У умуртқа поғонаси остида тана бўйлаб жойлашган орқа аортага йиғилади. Орқа аорта дум бўлимида умуртқаларнинг пастки ёйи ичидан ўтади.
Орқа аортадан бирмунча майда артериялар чиқади, улар турли органларда капилларгача тармоқланади. Бу капилларларнинг девори орқали тўқималарга кислород ва озиқ моддалар, улардан эса қонга карбонат ангидрид ва ҳаёт фаолиятининг бошқа маҳсулотлари ўтади.

Gavda organlariga qon tashuvchi orqa aorta

Jabra tomirlari

Qorin aortasi

Yuragi

5-rasm. Baliqning tana organlarida qon aylanish sistemasi (tartibi) va sxemasi (shakli).

Қип-қизил артерия қони аста-секин тўқ рангга киради, яъни таркибида карбонат ангидрид кўп, кислород кам бўлган вена қо- нига айланади. Вена қони веналарда тўпланиб, улардан юрак бўл- масига тушади.

8. 
   Балиқларнинг нерв системаси ва хатти-ҳаракати
   

Марказий нерв системаси. Балиқларнинг марказий нерв систе- маси бош мия ва орқа миядан ташкил топган.