Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги о'рта махсус, касб-ҳунар таълими маркази

Жигарнинг липоидли дистрофияси модда алмашинувининг бу- зилиши оқибатида келиб чиқиб, жигар ҳужайраларининг дистрофияси ва зарарланган тўқималарда сероид пигментининг тўпланиб қолиши билан характерланади.
Этиологияси. Касаллик йилнинг иссиқ даврида, ратсионида юқори оқсил сақланувчи озиқалар, жумладан, балиқ ва гўштдан иборат озиқалар кўп истеъмол қилинганида келиб чиқади. Касаллик баъзан бузилган ёки кўп муддат давомида сақланган балиқларни, гўшт-суяк уни истеъмол қилганларида юз беради ҳамда ви- таминлари кам ёғли озиқаларни қабул қилганларида келиб чиқади. Касалликнинг келиб чиқишида инфекциялар, токсинозлар, модда алмашинувининг бузилиши ва балиқларнинг зич сақланганлиги муҳим ўрин эгаллайди.
Клиник белгилар. Касаллик гулмоҳи ва карп ҳамда бошқа тур- даги балиқларда учрайди, ёғ алмашувининг бузилиши нати- жасида келиб чиқади. Соғлом жигарда ёғ бўлмайди, касалларида эса унинг кўп миқдорда тўпланиши кузатилади. Жигарнинг ҳу- жайраларида кўп миқдорда сероид — ёғ кислотасининг ўз-ўзидан парчаланишининг маҳсулоти йиғилиб, унинг дистрофияси ва нек- розига олиб келади. Касаллик ўткир ва сурункали оқимларда кечади.
Касалликнинг ўткир оқимида гулмоҳиларнинг хулқида ўзга- риш пайдо бўлиб, тана ранги ўзгаради. Қисқа муддат ичида касал балиқлар қорамтир ёки умуман қора тусга киради, баъзан қорин бўшлиғида сув тўпланиб, кўзларини оқ парда ўрайди. Балиқлар озиқа қабул қилмайди, ҳаракат координатсияси бузилади, суви кам бўлган қирғоқларда тўпланишади ва оммавий равишда нобуд бўлади. Катта ёшдаги балиқлар ёшларига нисбатан анча чидамсиздир.
Касалликнинг сурункали оқимида балиқларнинг хулқида, ҳаракат координатсиясида яққол кўзга кўринарли белгилар кузатилма- са-да, баъзан иштаҳаси йўқолади, қоринда сув тўпланиши ва кўз чақчайиши кузатилади. Жабранинг кучли анемияси рўй беради. Балиқларнинг ўлими оммавий характерга эга бўлмаса ҳам битта- яримта ўлим ҳолатлари учрайди.
Патанатомик ўзгаришлари. Ёриб кўрилганда ички орган- ларда кўп миқдорда ёғнинг тўпланганлиги кузатилади. Айниқса, жигарда кучли ўзгариш мавжуд, катталашган, гулмоҳи турдаги балиқларда жигар сариқ қумсимон тусда (нормада қизил-жигарранг), карп туридаги балиқларда эса оқарган, шишасимон.
Кўп миқдордаги ёғнинг тўпланишини қорин деворида, ичакларда, юракда учратишимиз мумкин. Ичак яллиғланган, унинг девори юпқалашган, жигарнинг ҳужайра структураси ўзгар- ганлиги сезилади. Тана бўшлиқларида экссудат тўпланади. Гисто- логик препаратларда жигарда ёғ томчилари жигар паренхимаси ҳу- жайрасининг ўрнини эгаллайди ва кўп миқдорда фаготситар ҳужай- ралар борлиги кузатилади.