Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини

кўрсатиш маҳорати дарс жараёнида намоён бўлади.
Замонавий дидактикада дарснинг қуйидаги турлари ажратиб 
кўрсатилган: 
- аралаш дарслар; 
- янги материаллар билан танишиш дарслари; 
- билимларни мустаҳкамлаш ва такрорлаш дарслари; 
- ўрганилганларни умумлаштириш ва тизимлаштириш дарслари; 
- кўникма ва малакаларни ишлаб чиқиш ва мустаҳкамлаш дарслари; 
- билимларни текшириш дарслари; 
Юқорида ифодаланган барча дарсларнинг самарадорлигига эришиш 
ўқитувчининг педагогик маҳоратига, педагогик-психологик методларни 
қўллай олиш тажрибасига боғлиқ. Дарсларнинг мажбурий элементи 
ташкилий ва якуний босқич ҳисобланади. Ташкилий босқич мақсадларни 
қўйиш ва уларни таълим олувчилар томонидан қабул қилиш шароитларини 
таъминлаш, билимларни идрок этиш, англаш, эслаб қолиш юзасидан 
бериладиган кўрсатмаларни шакллантириш кўзда тутилади. Дарсга якун 

---

127 
ясаш босқичида мақсадларга эришиш қайд этилади. Шу билан бирга 
ўқитувчи янги, замонавий, одатдан ташқари дарс беришнинг дарс–маъруза, 
дарс–семинар, дарс–мунозара, дарс–конференция, дарс–саёҳат, дарс–
мусобақа, мустақил иш дарслари каби ноанъанавий методларидан 
фойдаланиши мумкин.
Ўқитувчи ўз тажрибаларидан ва касбий маҳоратидан келиб чиққан 
ҳолда, гуруҳ таълим олувчиларнинг ёш хусусиятларини эътиборга олиб 
замонавий дарсларнинг қуйидаги комбинацияларига алоҳида эътибор 
бериши лозим: 
- интеграл фанларнинг илғор ютуқлари, компьютер, педагогик 
технологиялар ва ахборот технологиялари имкониятларидан кенг 
фойдаланиш, дарсни ҳозирги замон ўқув-тарбиявий жараён қонуниятлари 
асосида ташкил этиш; 
- дарсда барча дидактик тамойил ва қоидаларнинг оптимал 
нисбатларини таъминлаш; 
- таълим олувчиларнинг қизиқишлари, иқтидори ва талабларини 
эътиборга олган ҳолда, улар томонидан билимларнинг пухта ўзлаштирилиши 
учун зарур шарт-шароитлар яратиш; 
- таълим олувчиларда фанларнинг ўзаро алоқадорлиги асосида билишга 
қизиқишни ривожлантириш; 
- таълим олувчилар томонидан эгалланган билим ва малакаларга, 
шунингдек, улар онги ва тафаккурини ривожлантириш даражасига таяниш; 
- таълим олувчиларнинг ўзи қизиққан, орзу қилган касби бўйича 
маҳоратини 
ҳар 
томонлама 
шакллантиришни 
мотивациялаш 
ва 
фаоллаштириш; 
- ўқув-тарбиявий фаолиятнинг барча босқичларида мантиқийлик ва 
эмоционалликни таъминлаш; 
- педагогик технологияларнинг энг сўнгги ютуқларидан ўз ўрнида 
самарали фойдаланишни билиш; 

---

128