Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат

 
 
 

---

114 
ҚУТУРГАН ҲАЙВОНЛАР ТИШЛАГАНДА БИРИНЧИ 
ТИББИЙ ЁРДАМ КЎРСАТИШ 
 
Қутуриш-вируслар қўзқатадиган ўткир юқумли касаллик 
бўлиб, марказий асаб тизимининг заҳарланиши билан кечади. 
Қутуриш қутурган итлар, мушуклар, бўрилар, тулкилар ва 
бошқа ҳайвонлардан юқади. Касаллик ҳайвонлар тишлаганда, 
уларнинг сўлаги терининг тирналган ёки тилинган жойига тушса 
ҳам юқади. 
Касалликнинг инкубацион, яъни яширин даври 12-14 кундан 2 
ойгача давом этади. 
Белгилари. Қутуришнинг клиникасида 3 та давр ажратилади. 
1. Бошланғич. 
2. Қўзғалиш. 
3. Фалажланиш даври. 
Бошланғич давр 2-3 кун давом этади. Бунда беморнинг уйқуси 
бузилади, қўрқув ҳисси пайдо бўлади, кайфияти бузилиб, иштаҳаси 
пасаяди. Бемор танасининг вирус билан зараланган жойи атрофи 
тортишиб оёрийди, сувдан ва ҳаводан қўрқиш белгилари сезила 
бошлайди. Бемор сув ичмоқчи бўлганда ютиш ва нафас мускуллари 
тортишиб, қисқариб оёрийди. Тана ҳарорати 38
0
С даражагача 
кўтарилади. Касалликнинг иккинчи даврида беморнинг оёқ-
қўллари оёрийди, мускуллари тортишиб, талвасаланиш бошланади. 
Ёруқлик, арзимаган товуш ёки беморнинг баданига бирор 
нарсанинг тегиб кетиши кабилар мускулларнинг тортишишига 
олиб келади. Бу даврда бемор ухлай олмайди, атрофдаги кишиларга 
ёпишиши, ўз-ўзини тишлаши мумкин. Беморнинг эс-ҳуши кирарли-
чиқарли бўлади, кўзига йўқ нарсалар кўринади. Иккинчи давр 2-3 
кундан 5-6 кунгача чўзилиши мумкин.
Фалажланиш даврида сувдан қўрқиш (гидрофобия) камайиб, 
бемор суюқлик ичи бошлайди. Тана ҳарорати пасаймайди. Бемор 
сўзларни талаффуз қила олмайди ва аста-секин оёқ мускуллари, 
сўнгра танадаги бошқа мускуллар ҳам фалажланади. Бемор юрак ва 
нафас фаолиятининг фалажидан нобуд бўлади.