Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат

ДОРИ-ДАРМОНЛАРИНИ ОРГАНИЗМГА КИРИТИШ 
УСУЛЛАРИ. 
 
Дори моддаларини организмга киритишнинг қуйидаги усуллари 
мавжуд: 
Ташқи - дори моддаларни тери қопламлари, шиллиқ пардалар 
ёки нафас йўллари орқали киритиш: 
Ички (энтерал) усул-оғиз ёки тўғри ичак орқали дориларни
киритиш. 
Парентерал усул-дори моддаларни иньекция қилиш йўл билан
тери орасига, тери остига, мускул орасига, вена ичига ва орқа мия 
каналига юборишдир. 
Тиббиёт ҳамшираси дори моддаларини турли усулларда қўллаш
бўйича чуқур билим, юқори малакага эга бўлиши ва уларни пухта 
бажара олиш зарур. 
ДОРИ МОДДАЛАРНИ ТАШҚИ УСУЛДА ҚЎЛЛАШ 
 
Дори моддаларни тери қопламлари, шиллиқ пардалар ва нафас 
йўллари орқали организмга киритиш ташқи усул деб аталади. 
Терига дори малҳам, эритма, эмульсия, кукун, дамламалар 
холида суртиш, ишқалаб суртиш ва босиш орқали қўлланилади. 
Куз, қулоқ, бурунга ва жинсий аьзоларга дорилар юбориш ҳам 
ташқи усулга киради. 
Ингаляция - дори моддаларни нафас йўллари орқали киритиш 
усулидир. Газлар (кислород, карбонат ангидрид) эфир, хлораформ 
шунингдек чанг ҳолдаги моддалар (аэрозоллар)ни нафас йўллари 
орқали киритиш мумкин. 
ДОРИЛАРНИ ЭНТЕРАЛ УСУЛДА ЮБОРИШ 
 
Дори моддаларни оғиз орқали, тўғри ичак орқали ва тил тагига 
қўйиб организмга киритиш усулига ички (энтерал) усул деб 
аталади. 

---

63 
Дориларни ички (энтерал) усулда юбориш энг кўп қўлланилади. 
Бу усулнинг афзаллиги шундаки, бу дориларни турли шаклларда 
ҳар қандай шароитда ностерил ҳолда киритиш мумкин. 
Камчиликларига эса дорининг секин сўрилиши, дорининг меьда ва 
ичак таьсирида қисман парчаланиб кетиши, сўрилиш тезлиги ва 
сўриладиган дори дозасининг маьлум эканлиги кабилар киради. 
Оғиз орқали дориларни таблеткалар, драже, кукун дори, 
пилюлалар, дамламалар, экстрактлар ва бошқалар кўринишида 
киритилади. 
Дориларни туғри ичак орқали киритишнинг афзаллиги шундаки, 
улар тез сўрилади ва дозаси аниқ бўлади. Дори ферментлар 
таьсирига учрамайди. Бу усул оғиз орқали қабул қилмайдиган 
(қусадиган, қизилўнгачга овқат тутилиб қолганда, юта олмаганда, 
ҳушсиз ётганда, рухий хасталикларда) қўл келади. 
Тўғри ичакка юбориш учун шамчалардан ва дорили ҳўқналардан 
фойдаланилади. 
Тил остига қўйиладиган дори тез сўрилади, ҳазм ферментлари 
таьсирида парчаланмайди, жигарни четлаб ўтиб, умумий қон 
ўзанига тушади. Нитроглицерин, валидол ва бошқа дорилар 
шундай қабул қилинади.