Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги наманган муҳандислик-педагогика институти

А
сос
ий қи
см
 
Тингловчиларнинг берган жавобларни 
умумлаштиради. Microsoft Publisher 
дастурини ўрнатишни тушунтирилади. 
Керакли маълумотларни 
ўзларида қайд этадилар ва 
ҳимоя усулларини кетма-
кетлигини 
ўрганиб 
чиқади. 
Microsoft Publisher 
дастурини ўрнатиш 
юзасидан 
тушунчалар хосил 
бўлади 
10д
Microsoft Publisher дастури ва унинг 
имкониятларига оид назорат саволларини 
бериш
Саволларга жавоб бериш 
қайтариш 
Олган 
тушунчаларини 
мустахкамлайди 
10д
Жавоб натижаларини таҳлил қилиш ва 
етказиш 
Тинглайдилар 
Активлик 
10д
Ўқувчиларни бир нечта гуруҳга бўлиб,
Microsoft Publisher дастури ва унинг 
имкониятлари унинг буйруклари ва 
улардан фойдаланишга оид масала 
беради. 
Ҳар бир кичик гуруҳ 
дарсда олган тушунчалари 
бўйича 
ҳимояланиш 
усуллар бўйича схема 
чизадилар 
ва 
балл 
тўплайдилар 
Мавзуни қай 
даражада 
тушунганлигини 
текшириш 
10
д 
Мусобақа натижаларини аниқлайди ва 
ғолиб гуруҳни эълон қилади 
Тинглайдилар 
Активлик 
5д
Я
куни
й 
Дарсни якунлайди ва уйга вазифа беради. Тинглайдилар ва вазифа 
бўйича 
тушунмаган 
саволларини сўрайди . 
Вазифа бажариш 
натижасида мавзуни 
чуқурроқ ўрганиш

---

Мулоҳаза босқичини «Венн диаграммаси» стратегияси асосида амалга ошириш талабаларда 
турли тушунчаларни ўзига хос ва ҳар бири учун умумий бўлган белгиларини ёки ҳусусиятларини 
ажрата олиш орқали уларнинг фикрлаш қобилиятлари ривожлантирилади. 
буйруклари 
саҳифа 
Умумий жихатлари 
Сайт 
-битта ойнадан иборат; 
-bookmark 
ташкил қилиш 
мумкин 
Расм ва символларни намойиш 
қилади 
Ўзаро богланиб ишлайди 
Сахифалар тўплами 
Гиперишоратга эга бўлади 
Интернетда кўлланилади 
Юқорида келтирилган таҳлилий фикрлаш босқичидаги топшириқлар гуруҳдаги 
талабаларни кичик гуруҳларга бўлингандан кейин берилади. 
Ҳар бир гуруҳнинг фаоллиги ва топқирлиги машғулот сўнгида рағбатлантирилади. Мавзуга 
тегишли барча тушунчалар таҳлил этилгандан сўнг « Joomla дастурини ўрнатиш ва унда ишлаш» 
талабаларга мустақил топшириқ сифатида топширилади. «Microsoft Publisher дастури 
имкониятлари» мавзусини талабаларга тушунтириб чиқилгач, нималарга эътибор бериш кераклиги 
ҳақидаги талабалар фикри аниқланади ва умумлаштирилади. 
Шунингдек, мавзуни мустаҳкамлаш мақсадида талабаларга мавзуга тегишли бўлган 
қуйидаги саволларни берилиши мумкин: 
1. Microsoft Publisher сўзининг маъноси нимани билдиради? 
2. Microsoft Publisher дастурини ўрнатиш кетма кетлиги қандай амалга оширилади? 
3. Microsoft Publisher дастурида буклет яратиш қандай амалга оширилишини тушунтиринг 
4. Microsoft Publisher дастурида шаблонлардан фойдаланишни тушунтиринг 
5. Янги шаблонларни Microsoft Publisher дастурига қандай қўшилади? 
сайт 
Статик 
дастурий воситалар, 
FrontPage, Web Editor, 
Microsoft Publisher
Динамик 
Расмлар, символлар, 
каторлар, белгилар, 
Дастурий воситалар, 
дастурлаш тиллари 
Joomla. WordPress. DLE 

---

Келтириб ўтилган саволлар бўйича жавоб бера олган талаба олинган барча маълумотлар 
бўйича амалий ишлашга тайёр ҳисобланади. 
Амалий машғулот мавзуси бўйича талабалар билимини баҳолаш мезонини ишлаб чиқишни 
амалга ошрайлик. Маълумки, баҳолаш таълим жараёнининг маълум босқичида ўқув мақсадларига 
эришилганлик даражаси олдиндан белгиланган мезонлар асосида ўлчаш, натижаларини аниқлаш ва 
таҳлил қилишдан иборат жараён ҳисобланади. Ўз навбатида савол тугилади. Нима учун баҳолаш 
керак? 
a) Ўқув мақсадларига эришилганлигини аниқлаш учун; 
b) Кейинги босқичга ўтишданолдин аввалги ўзлаштириш даражасини аниқлаш учун; 
c) Натижага эришганлигини тасдиқлаш учун;
d) Ўқувчиларини қизиқишларини аниқлаш учун; 
e) Ютуқ ва камчилигларини аниқлаш учун; 
f) Ўқувчи ўз фаолиятига тузатишлар киритиш учун; 
g) Ялпи ўзлаштириш даражасини аниқлаш учун; 
h) Таълим жараёнини ютуқларини аниқлаш учун; 
i) Ўқувчиларни ютуқларига қизиқтириш учун; 
j) Ташқи қизиқишларига, иш берувчиларга юқори ташкилотларга ва ота-оналарга маълумот 
бериш учун; 
Нимани баҳолаш керак ? 
1. Назарий билимларни ; 
2. амалий кўникма ва маълакаларни ; 
3. ҳулқ атвор ва шаҳсий фазилатларни . 
4. қачон баҳолаш керак? 
5. Таълим жараёни бошида (Бошланғич баҳолаш ); 
6. Таълим жараёни давимида (Жорий баҳолаш); 
7. Таълим жараёни якунида (якуний баҳолаш); 
8. Баҳолашнинг асосий ҳусусиятлари ; 
9. Таълим мақсадига йўналганлик ; 
10. Мунтазам ўтказиб бориш ; 
11. Педагогик , псиҳалогик ҳуқуқий таъмоилларига асосланганлик ; 
12. Умумий қабул қилнган натижа стандартларига асосланганлик. 
Таълим олувчиларнинг бил;имини баҳолаш қуйидаги беш балли тизим асосида олиб борилади: 
“5”(аъло) балл ўқувчининг ўқув дастури мазмунини чуқур ватўла эгаллаб олгани , ўқув 
матирялларида назарий ва фактик жиҳатларини ажрата билгани , муатақил равишда жавоб қила 
олгани, айтилган таърифларни тишунтиришни изоҳлай олиши, шунингдек жавобни тўгри услубда 
ва бадиий шаклда эканлиги учун қўйилади. Жавоб ишончли ва беҳато бўлган ҳолда. 
“4” (яҳши) балл ҳам материалнинг мазмунини чуқур ва тўла ўзлаштиргани учун, ўрганилган 
тушунчларни, қоидаларни, таътифларни тўғри баён эта олиш ва исботлай билиш малакаси учун 
қўйилади. Лекин таълим олувчи ноаниқликларга, жавоб мазмунида, шакл ва услубида айрим 
ҳатоларга йўл қўйган ҳолларда. 
“3” (ўрта) балл таълим олувчи ўқув материаллардаги асосий қоидалар ва боғланишларни 
ўтганлиги ва тушунишни англатади. 
Лекин тишунчаларни етарли даражада чуқур эгаллаб олмаганидан далолат берадиган 
ҳатоликларга йўл қўяди, айтадиган фикрни баён эта олмайди. Жавобида бирлик йўқ бўлади.Таълим 
олувчи одатда таълим берувчининг ёрдами билан жавоб берган ҳолларда. 
“2” (ёмон) балл таълим олувчи системасиз тарқоқ билимларга эга бўлги учун қўйилади.У 
асосий ва иккинчи даражали нарсаларни ажратмайди, назарий ва фактик мазмуннинг бир-биридан 
фарқини билмайди. Таълим олувчи одатда ёд олинган ибораларни такрорлайди, бундан на унинг 
ўзида ва на таълим берувчидақаноатланиш ҳисси туғулмайди.Бу билимларнинг шундай бир 
даражасига дастурдаги материалларни бундан кейиги ўрганилишини унга асосланиб ташкил этиб 
бўлмайди. Бундай билимлар ақлий ривожланишига камдан кам ёрдам беради. 
“1” (жуда ёмон) балл қачонки, талим олувчи дастурдаги материални билмаган ва 
тушунмаган, мазмунда кўплаб қўпол ҳатоларга йўл қўйган ҳолларда қўйилади. 

---

4-боб. Ҳаёт фаолияти хавфсизлиги 
4.1. Ўргатувчи электрон қўлланмаларни яратишда техника хавфсизлиги қоидалари 
Кеyingi paytlarda yurtiiz kollеjlarida ukuvchilarni nazariy mеtodik saviyasini takomillashtirish , 
kurgazmali kurollar va tеxnika vositalari bilan ta`minlash ishlariga katta e`tibor bеrilmokda. Bu esa nafakat 
ukituvchilardan, balki ukuvchilardan xam uz ustida ishlashni, yangi pеdagogik tеxnologiyani urganishni 
talab kilmokda. 
Хozirgi kunda kollеjlarda dars bеrishda kompyutеr tarmoklari, modеm, elеktron pochta va tеlеfondan 
kеng foydalanilmokda. 
Shunday ekan kollеjlarda informatika fanidan dars utishda, avvalo mеxnat muxofazasi va tеxnika 
xavfsizligini tashkil etish lozim. Bunda kuyidagi koidalarga ukuvchilar kat`iy rioya etishlari lozim: 
- 
Ukituvchi ruxsatisiz kurilmalarni manbaga ulash va uchirish; 
- 
Мanbaga ulangan ХТ vositalarini karovsiz koldirish;
- 
Хarakatdagi mеxanizmlar (printеr, diskovod, skanеr va xokazolar)ga ukituvchining ruxsatisiz 
tеgish; 
- 
Кorpusi buzilgan ХТ vositalari yoki izolyasiyasi buzilgan utkazgichlar bilan ishlash4 
- 
Хalatsiz ishlash; 
- 
Хul kul va nam kiyim bilan ХТ kurilmalaridan foydalanish. 
Shuni xam kushimcha kilish mumkinki, kompyutеr davr mujizasidir, lеkin, u bеgubor uyinchok emas. 
CHunki, siz 60 Gs chastotali uzgaruvchan elеktromagnit maydonlielеktron kuzgu ruparasida turibsiz.
Bu maydonda mе`yordan ortik bulishlik bir kator kasalliklrni kеltirib chikaradi, jumladan, kuz 
katarakti, rak shishmalari, immunlarni pasayishi va boshka xildagi kasalliklarni kеltirib chikarishi mumkin. 
4.2. Компьютер хоналарида атроф - муҳит муҳофазаси қоидалари
Хисоблаш техникаси курилмалари билан тугри муносабатда булиш ва фойдаланишда кулай 
ва хавфсиз усулларини куллаш учун хавфсизлик техникаси, мехнат гигиенаси ва санитарияси 
талабларини мохиятини тушунтириш. Мехнат интизоми, хавфсизлик техникаси, жараёнида учраши 
мумкин булган кулгилсиз холатлар ва улар таьсиридан сакланиш усуллари билан таништириш. 
Иш бошлашдан олдин, иш даврида ва иш тамом булгандан кейинги талаблар билан 
таништириш ва ургатиш, хамда уни ташкил килиш тартибини ургатишдан иборат. Химоя кийимлари, 
химоя воситаларидан фойдаланиш ва уларнинг ахамиятини тушинтириш. Ишни бажаришнинг 
хавфсиз усуллари ва воситаларидан фойдаланиш коидалари ва ходимларни бурч ва вазифалари, 
мажбуриятлари, бундан ташари хавфли холат руй берганда кандай харакат килиш тартиби билан 
таништириш. Тушунтириш ишларини утказган инженер-техник ходимлар исми фамилияси махсус 
журналга ёзиб борилади. Иш жойлари хонаси турли огохлантирувчи белгилар билан жихозланган 
булиши керак. 
Масалан: хисоблаш техникаси курилмаларини ишлатилаётганда хаво айланадиган 
туйникларини тусиб ёки ёпиб куйманг. 
— курилма ва аппаратлар суюклик куйманг ва тукилишига йул куйманг; 
— чанг, намлик, куёш нури тушишидан эхтиёт килинг; 
— магнит жисмларни якинлаштирманг; 
— электр манбага уловчи кабелларни оёк остида, стол ва стул остида колдирманг; 
— приборларни тугридан-тугри улаш ёки узиш мумкин эмас, кетма-кетлик улаш ва узиш 
коидаларига риоя килинг ва хоказолар. 
Хисоблаш техникасида тугри ва аник маълумот олиш учун дискетларни эхтиёт килиш буйича 
куй 
идаги огохлантирувчи белгилар билан жихозлаш зарур; 
— магнитли катламга кул тегизманг; 
— дискетни магнтли жисмга якинлаштирманг; 
— дискетни 10-60
0
С хароратли мухитда сакланг; 
— химояловчи тусикни бехуда силжитманг; 

---

— дискетни дискаводга эхтиёткорлик биланбелгиланган талаби буйича жойлаштиринг; 
— дискетни турли механик ва ташки таьсиридан сакланг.