Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мухаммад ал хоразмий номидаги тошкент ахборот технологиялари университети

Мавзу бўйича асосий тушунча ва атамалар


Кутубхона статистикаси - кутубхона-ахборот фаолияти билан боғлиқ бўлган оммавий ходисалар ва жараёнларнинг миқдорий томонларини ўрганади.
Мутлоқ кўрсаткич - мухит ва жараёнларнинг ўлчамини (микёси, хажми) ифодалайди, булар статистик кузатишлар ва илк ахборот маълумот натижаларидан олинади.
Мутлоқ ўлчов – ҳар доим сон бўлиб, ўзининг ўлчов бирлигига эга. Масалан, кутубхонада нусха, ном, қатнаш, китоб берилиш ва хокозоларда ўлчанади. Миқдорий кўрсаткичлар статистик материаллар йиғиндиси натижасида хосил бўлади.
Нисбий кўрсаткичлар. Бу - статистик маълумотларни солиштириш, қиёслашдир. Солиштириш натижасида нисбий ўлчов кўринишида кутубхона фаолиятининг сифат бахоси олинади.
Динамик кўрсаткичлар- ходисаларнинг вақти- вақти билан ўзгариб туришини характерлайдиган нисбий миқдор.
Структура кўрсаткичлари –бу бир қисмнинг бутун қисмга нисбатини характерлайдиган нисбий миқдордир. Улар бирон-бир ходисанинг тузилиши, таркибини аниқлайди: китоб фонди ёки китоб берилишининг билимлар соҳаси бўйича тақсимланиши, китобхонларнинг ижтимоий аҳволи ва хокозо. Таққослаш асоси қилиб бутун қисм олинади,
Интенсивлик (даража) кўрсаткичлари –мазмунига кўра ҳар хил, аммо ўзаро боғланган икки кўрсаткичнинг нисбатини ўлчовчи миқдор нисбатидир. Улар ходисалар интенсивлигини, уларнинг ривожланиш даражасини характерлайди.
Ўртача кўрсаткич- бу бир неча ёки кўпгина бир хил хажмларнинг умумий ёки йиғма характеристикаси


Мавзуни ўзлаштириш учун саволлар
1. Кутубхона статистикасининг предмети нима?
2. Кутубхона статистикасининг ахамияти нима?
3. Статистик ишлар қайси босқичдан бошланади?
4. Интенсивлик даража таърифини биласизми?
5. Кутубхона тармоқларинин зичлиги кўрсаткичи нима?
6. Фондни айланиш формуласини кўрсатинг?
7. Ўртача китоб ўқилиши нима?
8. Ўртача қатновга таъриф беринг?
9. Китоб билан таъминланганлик формуласини биласизми?
10.Иш юкламаси кўрсаткичлари қандай формула билан хисобланади