Ўзбекистон республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Мирзо Улуғбек номидаги Самарқанд Давлат архитектура-қурилиш институти «Қурилиш материаллари, буюмлари ва конструкцияларини ишлаб чиқариш»

Табиий тош материалларнинг хоссаларни аниқлаш

Табиий тош материалларини хоссаларини аниқлаш усуллари уларнинг турлари, тузилиши, шаклига (тўғри ва нотўғри геометрик шаклда, сочилувчан бўлади) боғлиқ бўлиб уларни аниқлаш "Курилиш материалларининг физик хоссалари" мавзусида бажариладиган лаборатория ишларига доир улубий кўрсатмада батафсил келтирилган (тушунтирилган).

1 – иш. Ҳақиқий зичликни аниқлаш

Материал массасининг абсолют зич ҳолатидаги ҳажмини нисбатига ҳақиқий зичлик деб айтилади ва қуйидаги формула ёрдамида аниқланади:

г/cм³
бу ерда: м – материалнинг массаси, г.
В_а.з.ҳ – материалнинг абсалют зич ҳолатидаги ҳажми, см³

Ҳақиқий зичликни аниқлаш учун материал жуда майда қилиб туйилиб кукун шаклида келтирилади, № 02 елакдан ўтказиб, қуритилади ва Ле-Шателе-Кандло колбаси ёки пикнометр ёрдамида қуйидаги формула билан ҳисобланаси:

; г/cм³
бу ерда: м₁ – даслабки олинган кукун массаси, г;
м₂ – ортиб қолган кукун массаси, г;
м – ҳажмўлчагичдаги (колбадаги) кукун массаси;
В – ҳажмўлчагичдаги кукунни ҳажми (20 см³).
Тажриба натижалари 5 жадвалга киритилади
5 – жадвал

Тар­итиб №	Материал номи	Материал массаси, г.			Ҳажм ўлчагичдаги материални ҳажми, см^3	Метериалнинг ҳақиқий зичлиги, г/cм^3
		дастлаб олинган	ортиб қол­ган	ҳажм ўлчагич­даги
1. 2. 3.