Ўзбекистон республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Мирзо Улуғбек номидаги Самарқанд Давлат архитектура-қурилиш институти «Қурилиш материаллари, буюмлари ва конструкцияларини ишлаб чиқариш»

27-маъруза. Битум ва катронлар асосидаги ашёлар

Режа:
1. Томбоп ва гидроизоляцион ашёлар.
2. Мастикалар.
3. Эмульсиялар ва пасталар


Томбоп ва гидроизоляцион ашёлар
Ўрама ашёлар. Том бир неча қават томбоп ўрама ашё билан қопланади. Остки қаватда қопламасиз ашёлар тўшалади, устки қатламда эса қопламали ашёлар ишлатилади. Устки қопламага қийин эрийдиган битум ёки қатрон билан шимдирилиб, устига йирик (й), майда (м) ёки чангсимон (ч) минерал донали моддалар сепилади. Тангачасимон қопламали рубероидлар (ТКР) ишлаб чиқарилиш ҳам рухсат этилади.
Ўрама ашёлар асосли ва беасос турларда ишлаб чиқилади. Асосли ашёларни ишлаб чиқаришда асослар (томбоп картон, асбест қоғози, шиша матолар ва бошқалар) битум, қатрон ёки уларнинг аралашмаларига шимдирилади. Беасос ашёлар маълум қалинликда органик боғловчи (айниқса битум), тўлдирувчи (минерал кукун ёки майдаланган резина) ва қўшимчалардан (антисептик, суюлтирувчи) тайёрланади.
Рубероид томбоп қартонни олдин енгил эрувчан битум билан шимдириб, кейин эса бир ёки иккала томони қийин эрувчан нефтли битум ва сепки билан қоплаб тайёрланади. Томбоп картон латалар, қоғоз ва ёғоч целлюлозасидан олинади. Рубероид сирт юзасига сепиладиган майда талқон минерал моддалар унинг обу-ҳаво таъсирига чидамлигини оширади. Йирикдонали рангли сепкилар ашёнинг фақатгина обу-ҳавога чидамлигини ошириб қолмасдан, рубероидга ўзига жалб қилувчи чиройли кўриниш ҳам беради. Бундан ташқари тангасимон слюда сепилган рубероидлар ҳам чиқарилади. Бундай қоплама моддалар тик тушадиган қуёш нурини яхши қайтаради, натижада у узоқ муддатга қадар хизмат қилади. Битум асосида қоплама том материаллардан фольгаизол, гидроизол, фольгарубероид, изол ва бошқа ўрама буюмлар тайёрланади.
Фольгаизол - икки қаватли ўрама ашё бўлиб, алюминийли фольганинг пастки томони битум-резинали ҳимояловчи таркиб билан қопланган. Бу ёпиш томини ва буғ-сувдан ҳимоялаш учун мўлжалланган бўлиб, чокларни беркитиш учун ҳам хизмат қилади. Ҳар бир ўраманинг узунлиги 10 м, кенглиги 1 м бўлади. Фольгаизол-узоқ муддатга чидовчан ашё, ишлатиш даврида унга ишлов беришни талаб қилмайди.