Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон

активлаштириш энергиясини 
пасайтириб кимёвий
реакцияларни тезлаштиради. Ферментларни бошқа катализаторларидан 
фарқи уларни олиб бораётган кимёвий реакцияларини 
специфик
лигидир. 
Ҳар бир фермент фақат битта маълум реакцияни олиб боради. Фермент
молекуласининг субстрат бирикадиган каталитик маркази маълум фазовий 
конфигурацияга эга бўлиб, у фақат субстрат молекуласигагина мос келади. 
Ферментларнинг активлиги фермент ва субстратнинг концентрациясига, 
температурага, рН га ва бошқа факторларга боғлиқ бўлади. Ҳар бир 
фермент учун ўз температура ва рН оптимумлари мавжуд. Кўпгина 
ферментатив реакциялар орқага қайтар бўлади. Микроорганизмларнинг 
ўлчамлари майда бўлишига қарамасдан ҳар хил функцияларни бажарадиган,
бир биридан фарқ қиладиган ферментларни ишлаб чиқади. Метаболизмда 
қатнашадиган ферментлар одатда ҳужайра ичида мавжуд бўлиб, уарни
эндоферментлар
деб аталади. Баъзи ферментлар ҳужайра томонидан ташқи 
муҳитга ажратилади, шунинг учун ҳам уларга 
экзоферментлар
дейилади. 
Одатда бундай ферментлар гидролитик ферментлар бўлиб, катта молекулали 
бирикмаларни (углеводлар, оқсиллар, ёғлар, мумлар, нефть, парафин ва ҳ.) 
парчалаб ҳужайрага ўтаоладиган ҳолатга келтиради ва ҳужайра томонидан 
озиқа модда сифатида ўзлаштирилади. Микроорганизмларни табиатда 
моддаларни айланишидаги буюк роли ана шунда мужассамлашгандир. 
Микроорганизм 
ҳужайрасида 
 
энергиянинг 
 
тўпланиши
. 
Микроорганизм ҳужайраси энергияни 
макроэргик боғлар
ҳолатида захира 
қилади. Макроэргик боғларни гидролитик парчаланишида ажралиб чиққан
энергия биосинтетик реакцияларда ишлатилиши мумкин. Энергияни
тўплаш ва тарқатишда қатор моддалар – аденозинтрифосфат (АТФ), 
аденозиндифосфат (АДФ), цитозинтрифосфат (ЦТФ), уридинтрифосфат 
(УТФ), гуанозинтрифосфат (ГТФ), креатинтрифосфат, ацетилфосфат ва 
бошқа бирикмалар катта аҳамиятга эгадир. АТФнинг ҳосил бўлиши энергия 
сарфланиши 
билан 
бўлади. 
Масалан, 
бу 
ҳолат 
субстратнинг 
фосфорирланишида ва электронларни транспортида кузатилади. Энергияга 
боғ макроэргик боғлар