Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон

Иммунитет факторлари ва механизмлари
. Одамни касалликларга 
берилмайдиган қилиб қўядиган ҳимоя факторлари специфик, яъни маълум 
бир қўзғатувчига қаратилган ва носпецифик, яъни одам ва кўпгина 
ҳайвонларга хос бўлиши мумкин. Носпецифик факторлар хилма-хил 
микроорганизмларга қарши ҳимояни амалга оширади. 
Одам ва ҳайвон организмида патоген микроблар киришига тўсқинлик 
қиладиган ёки уларни нобуд қиладиган табиий ҳимоя воситалари бор. 
Буларга тери, шиллиқ пардалар, лимфа, ичак, ва ошқозон шираси, лизоцим 
ферменти, ўт, сафро ва бошқалар мисол бўлади. Тери организмга кўпгина 
микробларнинг киришига йўл қўймайдиган тўсиқ бўлиб хизмат қилади. 
Ундан ажралиб турадиган тер ва ёғ безлар таркибида бўлган сут ва ёғ 
кислоталарнинг салбий таъсиридир, терига тушган микроблар 30 минутдан 
сўнг нобуд бўлади. Агар тери ифлос бўлса, унинг бактерицидлик хоссалари 
сусайиб кетади, шунинг учун терини доим тоза ҳолда сақлаш муҳим 
ахамиятга эга. 
Бурун, ҳалқум, нафас йўллари, ичак, сийдик-таносил йўллари ва кўз 
коньюнктивларининг шиллиқ пардаси янада кучли ҳимоя хоссаларига эга. Бу 
шилимшиқ кўз ёши, сўлак, ҳазм безлари ишлаб чиқарадиган секретлар 
таркибида кўпгина микробларга салбий таъсир этувчи алоҳида моддалар 
бўлади. Ана шундай моддалардан бири лизоцимдир, у кўпгина сапрофит 
микробларга, патоген микробларга таъсир этади, ва уларни эритиб юбориш 
хусусиятига эга. 
Нафас йўллари шиллиқ пардасининг эпителийси организмга кирган 
патоген бактерияларни ушлаб қолади ва ташқарига чиқаради. Энг майда 
заррачалар юпка альвеолаларига етиб боради ва бу ерда фагоцитлар 
томонидан тутиб қолинади, ундан лимфа тугунларига ўтказилади ва 
зарарсизлантирилади. 
И. И. Мечников фагоцитоз назариясининг асосчиси ҳисобланади. Бу 
назариянинг маъноси шундан иборат: организмга ташқи муҳитдан кирган 
микроорганизмларни мезодерма ҳужайралари ҳазм қилиб юборади. Донадор 
лейкоцитлар, 
лимфоцитлар, 
моноцитлар, 
плазматик 
ҳужайралар 
фагоцитларга мисол бўлади. 
Кўпгина юқумли касалликлар вақтида беморнинг қон зардобида 
специфик антителалар ҳосил бўлади, уларни маълум антиген орқали билиш 
мумкин. Иммунитет реакциялари специфик ва ниҳоятда сезгир бўлиб, 
диагностикада кенг қўлланилади. 
Иммунитет реакциялари агглютинация, преципитация, комплементни 
боғлаш 
реакцияларидир. 
Иммунитет 
реакциялари 
антиген 
билан 
антителанинг специфик равишда ўзаро таъсир этишига асосланган. 
Маълум антигенлар ёрдамида бемор ёки текширилаётган одамнинг қон 
зардобида антителалар бор йўқлигини аниқлаш мумкин.