Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон

Давлатнинг биринчи тури – подшолик, бошқарув шакли –
мутлақ 
монархия.
Ўзбекистоннинг 
қадимги 
тарихида 
давлатларнинг бундай тури ва шакли устувор бўлган бир неча 
даврини кузатиш мумкин. Авваламбор, мил.авв. 539–330 йилга 
қадар қадимги Ўзбекистоннинг Фарғона ва Чочдан ташқари деярли 
барча ҳудудалари Аҳамонийлар давлати таркибида бўлган. Хоразм, 
Суғд, Бақтрия ва саклар ўлкаси аҳомонийлар подшолари томонидан 
тайинланиб қўйилган сатраплар томонидан бошқарилиб, уларга 
маълум миқдорда бож тўлаб турганлар.
Ноиблар бошқаруви тизимида маълум мустақиликка эга 
бўлган мутлақ монархия Салавкийлар ва Юнон–Бақтрия 
давлатларида ҳам мавжуд бўлган. Мил.авв. IV аср охирларидан III 
аср ўрталарига қадар Шимолий Бақтрия ва Суғд эллинистик 
подшолик ҳисобланган Салавкийлар давлати таркибида эди. 
Мил.авв. III асрнинг ўрталаридан II асрнинг иккинчи ярмига қадар 
Шимолий Бақтрия ва маълум даврда Сўғд Юнон–Бақтрия 
подшолиги таркибига кирган. Бу давлатдаги подшолар ҳокимияти 
доимо ҳам авлоддан авлодга ўтмаган.
Милодий I-III аср ўрталарида мавжуд бўлган Кушон 
подшолиги ҳам аниқ кўзга ташланувчи теократик
1
мутлақ монархия 
давлати эди. Давлатнинг биринчи подшоси Кужула Кадфиз 
давридан сўнг юртимизнинг жанубий ҳудудлари бу давлат 
таркибига кирган. Бу давлат ҳам сатрапияларга бўлинган бўлиб, 
уларнинг бошқаруви тўлалигича кушон подшолари қўлида эди. 
Ундан ташқари Кушон подшолигида махсус чегара вилоятлари 
бўлиб, уларни ҳарбий бошлиқлар бошқарганлар. Ўзбекистоннинг 
жанубидаги Сурхон воҳаси ана шундай вилоятлардан бири бўлган 
бўлиши мумкин.
Тадқиқотчилар Аҳамонийлар инқирозига қадар, яъни, мил.авв. 
IV асрнинг бошларида пайдо бўлган Хоразм подшолиги ҳам мутлақ 
1
Теократик - диний йўлбошчи, руҳоний қўлида бўлган сиёсий ҳокимият ҳамда шу усулда 
идора қилинган давлат. 

---

122 
монархия давлати бўлганлигини тахмин қиладилар. Милодий I 
асрдан бошлаб Хоразм подшолигида ўз тангаларини зарб этишни 
йўлга қўйиган янги сулола ҳокимиятни қўлга олади.