Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон

 
 
Жамиятда ҳурматга эга бўлган кишилар 
Оқсоқоллар
Ҳарбий йўлбошчилар
Диний арбоблар 
Оқсоқоллар кенгаши
Ҳоким
Бошқарув тартиби 
“Авесто” тушунчалари 
Уй-қўрғон жамоаси 
Уй эгаси 
“Нманопати”
Қишлоқ жамоаси 
Қишлоқ оқсоқоли 
“Виспати”
Туман-бир неча қишлоқ 
жамоалари 
Оқсоқол кенгаши 
“Ханжамана”
Вилоят (бир неча туман) 
Вилоят ҳокими 
Мамлакат
Мамлакат ҳоқими 
“Қави”
“Дахъюпати”
“Қави”

---

118 
4.3. Давлатчилик келиб чиқишига доир назариялар. 
Давлат шакллари ва бошқарув тизими. 
 
Давлатчиликни ўрганиш тарихнинг турли даврларида 
тадқиқотчиларни ўзига жалб этиб келган ҳамда бу йўналишда 
турли ёндашувлар ва қарашлар пайдо бўлиб, улар асосида кўплаб 
назариялар ишлаб чиқилган. Турли назариялар тарафдорлари 
ўзларининг мафкуралари, ёндашувлари ва дунёқарашларига 
асосланиб ўз назарияларини исботлашга ҳаракат қилганлар. Ушбу 
назарияларда хусусий тадқиқот, абстракция (мавҳум тасаввур), 
умумий фалсафий усуллар устунлик қилиб, муаммонинг тарихий–
ҳуқуқий жиҳатларига кам эътибор қаратилади. Сўнгги йилларда 
мазкур масалани кўриб чиққан олимлар (Р.В.Ртвеладзе, 
А.Х.Саидов, А.В.Абдуллаев) қуйидаги назарияларга таъриф 
бердилар: 
Теология назарияси
тарафдорлари: XIII аср, Фома 
Аквинский, XIX аср Жозеф Местр, ислом мафкураси ва католик 
черкови.
Бу назария давлатлар келиб чиқишини илоҳийлик билан 
боғлайди. Қадимги даврдаёқ пайдо бўлган бу назария илк 
давлатларнинг диний бошқарув шаклларини (теократик) қаттиқ 
туриб ҳимоя қилади. 
Патриархал назария
дастлаб Арасту асарларида аосланиб, 
XIII аср Р.Фильмер томонидан ривожлантирилди. 
Унинг тарафдорлари дастлабки давлат бевосита оиладан ўсиб 
чиққан деб ҳисоблайди. Унга кўра давлат ҳокимияти отанинг оила 
аъзолари устидан ҳокимлигини белгилаб беради.