Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон

5. Ҳалқаро валюта мунасаботларида олтиннинг тутган ўрни. Ҳалқаро валюта бирликлари. Миллий валюталар.
1.Ҳалқаро валюта мунасаботларида олтиннинг тутган ўрни.
Мамлакатлар ўртасидаги турли хил хўжалик алоқаларига хизмат қиладиган валюта ва пул бозорларда халқора ҳисоб-китоблар, кредит ва валюта харакатларини амалга ошириш йўлидаги давлат муассасалари, хусусий ташкилотлар, фирмалар,корхоналар ўртасидани жорий алоқалар натижасида халқора валюта мунасаботлари юзага келади.
Ташқи савдо, четга капитал чиқариш, фойдани инвестициялаш, қариз ва субсидиялар бериш, илмий-техника айирбошлаш, туризм, давлат ва хусусий ўтказмалар халқаро валюта мунасаботларининг объекти бўлиб хизмат қилади.
Олтиндан ички пул муомаласида фойдаланган вақтида отин заҳираси қарз пулларни таъминлашга, жамғармалар бўйича тўловларга, банкнотларни майдалаш ва халқаро тўловларга хизмат қилади.
Ички олтин заҳираси халқаро ҳисоб-китобларда ва валюта жамғармаларини сақлашга мўлжалланган давлат фонди ҳисобланади.
Мамлакатимиз жахондаги энг йирик олтин заҳирасига эга давлатлар жумласига киради.
Жахонда олтин умумий пул эквиваленти ролини бажаради. Бунинг сабаби унинг бир хил элементдан ташкил топиши, бўлиш мумкинлиги, дойимий сақланиши, кичик хажмда ва оғирликда баҳосининг йўқарилиги.
2. Халқаро валюта бирликлари.
Валюта (қадрланмоқ, қиймат) бу мамлакатнинг пул бирлиги ва унинг типи олтин,кумиш,қоғоз пулга тенглаштирилган тўлов воситаси хисобланади.
Халқаро тўлов муомаласи Халқаро валюта фонди тамонидан белгиланган курс бўйича эркин алмаштириладиган валюта билан бажарилади.
Халқаро валюта фонди АҚШ- долларини,
Германия- маркасини,
Франция- франкини,
Англия –фунт стерлингини
Япония –иенасини бошқа хар қандай мамлакатлар валютасига эркин алмаштириладиган валютага киритади.
Европа мамлакатлари хозирги кунда умумий валюта бирлиги- евро билан иқтисодий алоқаларни амалга оширмоқда. Бошқа мамлакатлар валюталари чегараланган ёки бутунлай тикланмайдиган, эркин алмаштирилмайдиган валюталардир.
Чет эл валютаси, чек, вексель, аккредитив ва бошқа қимматбаҳо қоғозларни сотиш, сотиб олиш ва алмаштириш миллий ва халқаро банклар ёки биржалар томонидан халқаро валюта бозорларида амалга оширилади. Халқаро валюта бозорлари Лондон, Париж, Нью-Йорк, Франкфурт-Майн, Токио, Сингапур, Гонконг, Бақрайида ташкил этилган.
Валютани нақт етказиб бериш –спот дейилади. Валютани маълум муддатдан кейин курси бўйинча етказиб бериш – форвард дейилади
Миллий валюталар.
Миллий валюта муайян мамлакатнинг пул бирлиги бўлиб, мамлакатда ички муомала, қуввати ва ҳолатига қараб ташқи савдо ва халқаро ҳисоб-китоб ишларида қўлланиладиган пул бирлигидир. Масалан:
- Австралия – доллар - Малазия - ринггит
- Англия – фунт стерлинг - Польша - злотый
- Дания – крона - Турция - лир
- Араб эмератлиги – дирхам - Швейцария - франк
- АқШ – доллар - Южнокорейя - вон
- Египет – фунт - Япония - иен
- Ислания – крона - Рассия - рубль
- Канада – доллар - Украина - гривна
- Китай – юань - Европа - евро