Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги м. Улуғбек номидаги Самарқанд давлат архитектура-қурилиш институти

Сувни чиқариб ташлаш ва грунт сувлари сатхини пасайтириш
Ер ости суви сатхидан пастда жойлашган, қазилмаларни барпо этиш учун, сувга тўйинган грунт қуритилиб, (суви қочирилиб) ва пормал шароитда уни ишлаш таъминланади. Бундан ташқари ишларни бажариш вақтида котлованларга, траншеяларга ва қазилмаларга грунт суви тушишини олдини олиш керак.
Бу масалаларни ечишининг самарали технологик усули бу грунт сувини насос билан чиқариб ташлашдир. Котлован ва траншеялар қазишда грунт суви оқими унча катта бўлмаганда сувни насос билан чиқариб ташлаш қўлланилади, агар оқим тез ва сувга тўйинган қатлам қалинлиги катта бўлса, қазиш ишлари бошлангунга қадар, грунт суви сатҳини сунъий пасайтиришнинг сувни чиқариб ташлашнинг турли усуллари қўлланилади ва бу сув сатҳини пасайтириш деб номланади.
Сувни очиқ усул билан чиқариб ташлаш, оқаётган сувни бевосита котлован ёки траншеядан насослар билан суриб чиқариб ташлаш учун қўлланилади. Очиқ усулда котлован қияликлари ва тубидан сув сизилиб чиқиб котлованни паст қисмида махсус барпо этилган ариқчаларга юналтирилади ёки зумф деб аталувчи номли сув йиғадиган чуқурга ёки лотокка йўналтиради ва у ердан сув диафрагмали ёки марказдан қочма насослар билан суриб чиқарилади. Насослар сув оқимининг киримига қараб танланади.
Барпо этиладиган ариқларни эни 0,3...0,6 м ва чуқурлиги 1...2 м, нишаби чуқур тарафга 0,01...0,02 м.
Очиқ сувни чиқариб ташлаш грунт сувлари билан курашишнинг оддий ва содда усули, лекин унинг жиддий технологик камчилиги бор. Котлован ва траншея деворлари ва тубидан кам чиқаётган ер ости сув оқими грунтни суюлтиради ва майда қисмларни юзага чиқаради. Бундай ювилиш натижасида бу усул жиддий камчиликларга эга:

• 
  Оқава сув томонидан қазилма асосини ювилиши ҳисобига қазилма асосининг табиий мустахкамлиги пасаяди;
  
• 
  Қазилма тубида сув бўлиши грунт ишларини бажаришни қийинлаштиради;
  
• 
  Сувни зумпфларга ҳаракати грунтларни ҳам ҳаракатга келтиради, шунинг учун қазилма деворларини маҳкамлаш талаб қилинади.
  
• 
  Сувнинг сув йиғувчи ариқлар томон ҳаракати, қурилаётган обект яқинида жойлашган бино ва иншоотларни асосини сусайтириши мумкин.
  

Очиқ усулда сувни чиқариб ташлаш мақсадга мувофиқ бўлмаса, у холда грунт сувлари сатхини сунъий пасайтириш қўлланилади (сувни пасайтириш).