Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги м. Шарипов, Д. Файзихўжаева



Download 4,91 Mb.
Pdf ko'rish
bet88/99
Sana13.07.2022
Hajmi4,91 Mb.
#787228
1   ...   84   85   86   87   88   89   90   91   ...   99
Bog'liq
mantiq 21 7 bet

Назария 
маълум бир предмет сохасига оид тушунчалар, 
конунлар, гипотезалар, гояларни системага солиб, у хакида 
яхлит тасаввур хосил киладиган, янги фундаментал умум­
лашмалар яратишга олиб келадиган, шу соҳадаги ходиса­
ларни тушунтириш, олдиндан кўриш имконини берадиган 
ишончли билимдан иборат.
Илмий назария куйидаги таркибий қисмлардан ташкил 
топади: 1) эмпирик асос: назарияга алокадор фактлар, 
уларга мантикий ишлов бериш натижалари; 2) бошланғич 
н а з а р и й асос: н а з а р и я н и н г асосий т у ш у н ч а л а р и , 
постулатлари (аксиомалари), фундаментал конунлар 
(принциплар); 3) назариянинг мантикий аппарати: 
тушунчаларни хосил килиш ва таърифлаш коидалари, 
хулоса чикариш (исботлаш) коидалари; 4) олинган 
натижалар (хулосалар).
Илмий назария охир-окибатда реал тизимни, объектни акс 
эттиради, унинг табиатини тушунтиради ва шу маънода узининг 
эмпирик асосига эга. Лекин эмпирик асосининг мавжудлиги 
назариянинг барча тушунчалари ифода этадиган предмет ва 
белгиларнинг хиссий идрок килиниши ёки назариянинг барча 
холларда мавжуд ходисаларни, уларнинг реал хусусиятлари ва 
муносабатларини акс этгиришини англатмавди.
Назарияда борлик, асосан, моделлар ёрдамида идеал- 
лаш ган холда инъикос килинади. И деаллаш тириш
жараёнида мавжуд объектлар хакидаги эмпирик билимга 
таянган холда, хакикатда мавжуд булмаган ва баъзан 
мавжуд булиши мумкин хам булмаган, лекин реал мавжуд 
предметларга маълум бир муносабатда ўхшаш объектлар 
хакидаги тушунчалар хосил килинади. Масалан, механика 
ечимини қидирадиган кўп масалаларда жисмнинг шакли 
ва ўлчамлари (эни, бўйи, ҳажми ва шу кабилар) унчалик 
муҳим ахамиятга эга эмас. Айни бир пайтда масса мухим


аҳамиятга эга ва шунинг учун хам массаси бир нуқтага 
жамланган хаёлий жисм - моддий нуқта ҳосил килинади.
Барча реал мавжуд жисмлар шаклга ва ўлчамларга эга, 
моддий нуқта эса идеал объект бўлиб, баъзи масалаларни 
ечишда реал жисмларнинг ўрнини босади, уларнинг наза­
рий билишдаги эквивалента бўлиб хизмат килади. Физи- 
кадаги мутлақ қаттиқ жисм, геометриядаги нуқта, текислик, 
тў ф и чизик ва бошқа фанлардаги шу каби кўп тушунчалар 
идеал объектларни ифода киладилар.
Идеал объектлар ёрдамида предметнинг хиссий идрок этил- 
майдиган мухим хусусиятлари, муносабатлари ўрганилади. 
Уларсиз назарий билиш уз олдига кўядиган мақсадига эриша 
олмайди. Назарий билишнинг зарурий воситаси бўлганлиги 
учун уларни баъзан 

Download 4,91 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   84   85   86   87   88   89   90   91   ...   99




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish