Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги касб-ҳунар таълими маркази

5-расм. Ишчи ари жинсий аъзоларининг тузилиши. 
 
 
 
 
 
 
 
 
1-тухумдон, 2-тухум найчаси, 3-жуфт тухум йўли, 4-туташган тухум 
йўли. 
Лекин уларда эркак ари билан қўшилиш аъзоси бўлмайди. Шунинг 
учун ҳам улар доимо оталанмаган, яъни эркак ари етишиб чиқадиган 
тухум қўядилар ва она ариси узоқ вақт бўлмаган оилада ўзлари тухум қуя 
бошлайдилар. Қўйган тухумчаларидан фақат эркак ари етишиб чиқади. 

---

46 
Тухум қўювчи ишчи арилар икки турга бўлинади: биринчиси тухум 
қўйишга тайёрланаётган, аммо ҳали тухум қўймаган анатомик трутовка, 
иккинчиси эса тухум кўя бошлаган ишчи арилар физиологик трутовка деб 
аталади. 
Эркак асаларининг жинсий аъзоси (6-расм) иккита уруғдон, уруғ 
пуфагига айланган иккита уруғ йўли, иккита қўшимча ёки шилимшиқ 
ажратадиган без, уруғ отадиган канал ва қўшилиш аппаратидан иборат.
6-расм. Эркак арининг 
жинсий аъзолари. 
1-уруғдон, 2-уруғ йўли, 3- 
уруғ пуфаги, 4- қўшимча без 
(нуклеус суюқлиги ишлаб 
чиқарадиган), 5-уруғ 
тушадиган найча, 6-
пиёзсимон ўсимта, 7-
патсимон ўсимта, 8-пенис 
бўйинчаси, 9-пенис асоси, 10-
шохсимон ўсимта. 
Уруғдонда 200 га яқин уруғ найчалари бўлиб, улар ҳаммаси битта 
умумий парда билан ўралган. Уруғ найчаларида эркак жинсий ҳужайралари, 
спермалар етилади. Ғумбаклик босқичида уруғдонлар катталашиб, 
узунлиги 5-6 мм, эни 1,6-1,8 мм бўлади. Эркак ари уядан чиққандан 8-14 
кун ўтгач, унинг жинсий аъзоси жуфтлашиш актига тайёр бўлади. 
Уруғ пуфаги қисқариб, махсус суюқлик ишлаб чиқарадиган қўшимча без 
йўлларига қўшилади. Улардан ингичка йўл, уруғ отадиган канал чиқиб 
туради. Ундан кейин қўшилиш аъзоси жойлашган, кенгайган қисм, пиёзбош 
ва халтачасимон найчадан иборат. Қўшилиш ҳалтачаси орқа чиқариш 
тешиги тагидан чиқади.