Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ж. М.Қурбонов, З. Э. Мамарасулов

III-БОБ.
ФАВҚУЛОДДА ВАЗИЯТЛАРДА ФУҚАРО 
МУҲОФАЗАСИ
§3.1. Ўзбекистонда фавқулодда вазиятларда фуқаро 
муҳофазасини ташкиллаштириши 
Фавқулодда вазиятларнинг турланиши 
Фавқулодда вазиятлар ўзининг келиб чиқиш манбаи, соҳаси, ўтиш 
характери, масштаби, қанчалик зарар келтириши ва қайси тармоқ соҳасига 
қарашлиги, қаерда ва қайси вақтларда бўлиши ва ҳ.к. бўйича турланиши 
мумкин. 
Ҳар бир ҳудуднинг қаерда жойлашганлигига асосланиб, қайси 
фавқулодда вазият кўпроқ бўлишини ҳам, унинг қанчалик хавфлилигини ҳам, 
зарарлигини ҳам турлаш мумкин бўлади (6-жадвал). 
Фавқулодда вазиятларнинг умумий турланишини биз Москва давлат 
университети олимлари тузган, 7-расмда умумий турланиш схемаси бўйича 
бўлишини кўрамиз. 
Демак, фавқулодда вазиятларнинг келиб чиқиш сабаби бўйича: 
техноген, табиий, ижтимоий ва ижтимоий биологик, экологик ва ҳарбий 
характерда бўлиши мумкин, албатта буларнинг таснифини кейинги 
маърузаларда тўлиқ кўриб чиқамиз. 
6-жадвал 
Фавқулодда вазиятларнинг масштаб ва келтирган зарари бўйича 
турланиши 
ФВ тури 
ФВ зоналарини 
қўллаш 
Йўқолишлар ва моддий зарар 
Жароҳатлан-
ганлар (одам) 
ҳаѐт фаолиятини 
бузилиши (одам) 
моддий зарар 
(МРОТда) 
Локал
Ижтимоий ѐки 
ишлаб чиқариш 
объект ҳудуди 
10 дан юқори 
эмас 
100 тадан юқори 
эмас 
1000 дан юқори 
эмас 
Маҳаллий
Аҳоли пункти, 
туман, шаҳар 
ҳудуди 
10 дан юқори 
50 дан кам 
100 дан юқори 
500 дан кам 
1 мингдан 
юқори 5 
мингдан кам 
Ҳудудий
Вилоят 
миқѐсида 
50 дан юқори 
500 дан кам 
300 дан юқори 
500 дан кам 
5 мингдан 
юқори 0,5 млн 
дан кам 
Регионал
Иккита вилоят 
ҳудида 
50 дан юқори 
500 дан кам 
500 дан юқори 
1000 дан кам 
0,5 млн дан 
юқори 5 млн дан 
кам 
Федерал
Республикада
500 дан юқори 
1000 дан юқори 5 млн дан юқори 
Траснчега-
равий
ФВни талофат келтирувчи омиллари Республика чегарасидан чиқади 

---

93 
7-Расм. Фавқулодда вазиятлар турланишининг умумий схемаси
*
.