|
-
муддати
15
йилгача
бўлган
илмий-техникавий
ривожланишининг умумдавлат прогнози.
-
5-10
йилга мўлжалланган макроиқтисодий ва тармоқ
даражасида бўлган хусусий илмий-техник прогнозлар.
-
10-15 йилга мўлжалланган давлатнинг мақсадли илмий-техник
дастурлари.
Кўрсатилган хужжатларни давлатнинг илмий-техникавий
сиёсати бирлаштиради.
Илмий-техникавий ривожланишнинг умумдавлат прогнозида
қуйидагилар мавжуд:
-
Маҳаллий ва жаҳон илм ва техникасида эришилган муҳим
ютуқларнинг техник-иқтисодий баҳоланиши.
-
Илмий техник ютуқларини халқ хўжалигида ишлатилиши
ҳақидаги хулосалар.
-
ИТТ бош йўналишларини ва бирламчи тармоқлараро илмий-
техник масалаларни аниқлаш.
-
Бу масалаларни ечиш бевосита ва йўлларининг вариантлари.
-
ИТТнинг ижтимоий-иқтисодий оқибатларини баҳолаш.
119
Прогнозда кўрсатилган йўналишлар мамлакат илмий-
техник ривожланишининг узоқ муддатли стратегияси доирасида
глобал характерга эга.
Хусусий илмий-техник прогнозларни ишлаб чиқариш
жараёнида, прогнозлаштириш объекти сифатида ИТТнинг турли
йўналишлари ҳамда инновацион циклнинг асосий босқичлари
қатнашиши мумкин. Перспектив (5-10 йил) ва йиллик хусусий
илмий-техник прогнозлар ИТТни давлат томонидан тартибга
солишда муҳим рол ўйнайди.
Улар
бошқаришнинг
барча
даражаларида
ишлаб
чиқарилиши мумкин (мамлакатнинг халқ хўжалиги, республика,
вилоят, тармоқлараро комплекс, тармоқ, ташкилот). Давлатнинг
мақсадли илмий-техник дастурлари умумдавлат ва тармоқлараро
характерга
эга
бўлган
энг
перспектив
илмий-техник
йўналишларнинг муҳим муаммолари бўйича ишлаб чиқарилади.
Бу дастурлар техниканинг янги авлодларини ва базавий
технологияларни
яратишга
йўналтирилган
бўлиб,
янгиликларнинг бутун инновацион циклини ўз ичига олувчи 10-
15 йил муддатига ишлаб чиқарилади. Федерал, тармоқ, регион ва
давлатлараро илмий-техник дастурлари мавжуд.
Давлатнинг илмий техникавий сиёсати шу давлатнинг
илмий ва илмий-техник фаолиятига бўлган муносабатни
ифодалайди ҳамда илм, техника ва илмий техник ютуқларини
амалга ошириш соҳасида ЎЗБЕКИСТОН давлат ҳукумат
органлар фаолиятининг шакли, йўналиши ва мақсадларини
аниқлаб беради.
Унинг асосий мақсадлари қуйидагилар:
1)
Илмий-техник потенциални ривожлантириш, рационал
жойлаштириш ва самарали фойдаланиш.
2)
Моддий ишлаб чиқариш соҳасида прогрессив тузилмавий
ўзгаришларни таъминлаш, унинг самарадорлигини ва
маҳсулот рақобатбардошлигини ошириш.
3)
Давлат иқтисодиётини ривожлантиришда илм ва фан
техниканинг ҳиссасини ошириш,
муҳим
ижтимоий
масалаларни амалга ошириш.
4)
Мамлакат мудофаа кучларини мустаҳкамлаш.
5)
Экологик муҳитни яхшилаш ва бошқалар.
120
Бозор иқтисодиёти шароитларида асосий масалалардан
бири илмий-техник фаолиятни молиялаштириш принцип ва
омилларидир.
Ўзбекистонда илмий ва илмий-техник фаолиятни
молиялаштириш
қонунчилик
асосида
унинг
мақсадли
мўлжалига ва молиялаштирувчи омилларнинг кўплигига
асосланади.
Фундаментал илмий изланишлар асосан федерал бюджет
маблағлари ҳисобидан молиялаштирилади. Федерал илмий-
техник дастурлар, асосий изланишлар ва эксперементал
янгиликлар федерал бюджет маблағлари, илмий-техник
фаолиятни қўллаб-қувватлаш фонди маблағлари ҳамда
қатнашиш улушига қараб ташкилотлар, уюшмалар, банклар ва
бошқа хўжалик субъктлар ҳисобидан молиялаштирилади.
Регионал аҳамиятга эга бўлган ишалр Ўзбекистон
субъектларининг бюджети, маҳаллий бюджет, регионал фондлар
ва қатнашиш ҳиссасига қараб ташкилотлар, уюшмалар, банклар
ва бошқа хўжалик субъктлари маблағлари ҳисобидан
молиялаштирилади.
Шунингдек, Ўзбекистонда давлат, нодавлат ва халқаро
илмий ва илмий техник фаолиятни қўллаб-қувватлайдиган
фондлар фаолият кўрсатади. Илмий ва илмий-техник фаолият
грантлар ҳисобига ҳам амалга оширилиши мумкин.
9.2. ИТТни ривожланишининг турли
босқичларида прогнозлашнинг масала ва
усуллари.
Илмий-техник тараққиёт инновацион цикл доирасида оқиб
ўтади, яни янгиликларни яратиш, ўзгартириш, фойдаланиш ва
эскириш жараёнида.
Инновацион
цикл
қатор
босқичлардан
иборат:
фундаментал ва қидирув излнишлар, амалий изланишлар,
техник-иқтисодий кашфиётлар, тажрибий ишлаб чиқариш,
ишлаб чиқаришни тайёрлаш, серияли ишлаб чиқариш,
янгиликларнинг эксплуатацияси ва эскириш.
121
Ҳар бир босқич масалаларининг махсус ҳажми, уларнинг
ечилишини нг махсус усуллари, қатнашувчиларнинг малакаси ва
тайёргарлик даражаси ва таркиби, меҳнат предмети ва
воситаларннг йиғиндиси, моддий ва молиявий ресурслар, ижро
этувчи уюшмаларнинг турли хил шакли ва уларнинг фаолиятини
бошқариши билан характерланади.
Бошқичларнинг махсуслиги мақсадларнинг характер ва
тузилмасини ҳамда прогнозлаштириш масалаларини ва уларни
ечиш усулларини белгилаб беради.
Do'stlaringiz bilan baham: |
