Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги фарғона политехника институти «электр техникаси, электр механикаси ва электр технологияси»

Ғалтаклар гурухидаги э.ю.к.

Ўзгарувчан ток машинасининг чўлгамида керакли кучланишни олиш учун хар бир қутб ўзагининг тагида жойлашган бир нечта паз битта фазага таалуқли бўлади. Бу пазларда жойлаштирилган секциялар бир-бири билан параллел ёки кетма-кет уланиб, фаза чўлгамнинг ғалтаклар гурухини ташкил этади. Ғалтаклар гурухига кирувчи ғалтаклар сони q билан белгиланади. У ҳолда ғалтаклар гурухида индукцияланган э.ю.к.

E_q=qE_ғ (2.13)
Бу ерда
K_Т= (2.14)
бўлиб чўлғамнинг тарқалиш коэффициенти дейилади.
Бу ерда d- фаза зонасининг бурчаги деб аталади.
Агар ҳар бир фаза чўлғами n та ғалтаклар гурухидан иборат бўлса, у холда фаза чўлғамларидаги э.ю.к.


E =π f n qw_ғ к_оK_ТK_қ Ф= π fwк_оK_ч Ф (2.15)

Бу ерда w=n qw_ғ – фаза чўлғамнинг ўрамлар сони.

K_ч =K_ТK_қ – чўлғамнинг коэффициенти.
Магнит майдонинг юқори гармоникалари индукциялаган э.ю.к.

Юқори тартибли гармоникаларнинг қутб бўлинмаси асосий гармониканинг қутб бўлинмасидан гармониканинг тартиби марта кичик бўлади.

(2.16)
шунинг учун ν гармониканинг қисқартириш коэффициенти
(2.17)
Статорнинг қўшни пазларида жойлашган ғалтакларидаги э.ю.к.лар бир биридан –марта катта бурчакга бурилган, шунинг учун чўлғамнинг тарқалиш коэффициенти қуйидагича аниқланади.
(2.18)
шунга ўхшаш пазнинг оғмалик бурчаги магнит майдоннинг ν гармоникаси учун ν марта катта бўлади.
(2.19)
юқори тартибли гармоникалар учун чўлғам коэффициенти
k_чν=k_Тν k_kν (2.20)
магнит майдоннинг юқори тартибли гармоникаларининг фаза чўлғамида индукциялаган э.ю.к.
(2.21)
Магнит окимнинг юқори тартибли ν гармоникасининг қуйидагича аниқланади.
(2.22)
юқори тартибли гармониканинг частотаси f_ν шу гармониканинг айланиш тезлигига боғлиқ. f_ν = νf₁
Агар турли гармоникаларнинг э.ю.к.ларининг частоталари бир биридан фарқ қилса у холда фаза чўлғамида индукцияланган тўла э.ю.к.:


(2.23)