Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги денов тадбиркорлик ва педагогика институти

3-МАВЗУ. ИҚТИСОДИЙ ТИЗИМЛАР ВА МУЛКЧИЛИК МУНОСАБАТЛАРИ 
1. Иқтисодий тизим нима? 
а) жамиятнинг асосий йўналишидир; 
b) ишлаб чиқаришни ташкил этиш шаклидир; 
c) социал-иқтисодий муносабатлар асосидир; 
d) ижтимоий ишалб чиқариш шаклидир. 
e) юқоридагиларнинг барчаси. 
2. Маъмурий-буйруқбозликга асосланган иқтисодиёт қандай тизим? 
а) ишлаб чиқаришни режа асосида юргазишга асосланган; 
b) якка ҳокимлик асосида ишлаб чиқаришни ташкил этишга асосланган; 
c) давлат томонидан ишлаб чиқариш, тақсимот, алмашув ва истеъмол устидан тўлиқ 
назорат ўрнатишга асосланган; 
d) ишлаб чиқаришни ижтимоий мулк ва ижтимоий меҳнат асосида ташкил этишга 
қаратилган; 
e) бозор механизми билан бошқариладиган. 
3. Аралаш иқтисодиёт нима? 
а)турли мулк шаклларига ва уларнинг тенг ҳуқуқлигига асосланган иқтисодиёт; 
b)маъмурий буйруқбозликка асосланган иқтисодиёт; 
c) хусусий ва жамоа мулкига асосланган иқтисодиёт; 
d) шахсий ва хусусий мулкка асосланган иқтисодиёт; 
e) буйруқли ва бозор иқтисодиёти қўшилган натижасида вужудга келган иқтисодиёт. 
4. Иқтисодий тизимнинг қайси нусхаси (модели)да хусусий мулкнинг устунлиги ва 
бошқаришнинг бозор механизми таъминланади? 
а) буйруқли иқтисодиёт; 
b) соф капитализм; 
c) аралаш иқтисодиёт; 
d)анъанавий иқтисодиёт; 
e) юқоридагиларнинг барчаси. 
5. Нима, қандай, ким учун ишлаб чиқариш муаммолари қайси тизимга алоқадор? 
а) фақат тоталитар тизимларга ёки марказлашган режалаштириш ҳукмрон бўлган 
жамиятларга; 
b) фақат бозор иқтисодиётига; 
c) фақат анъанавий иқтисодиётига; 
d) социал-иқтисодий ва сиёсий ташкил қилинишидан катъий назар ҳар қандай жамиятга; 
e) фақат аралаш иқтисодиётга. 
6. Мулкий муносабатларнинг қайси жиҳати тўлиқ мулкдорлик мавқеини таъминлайди? 
а) мулкка эгалик қилиш;
b) мулкдан фойдаланиш; 
c) мулкни тасарруф қилиш;
d) иқтисодий фаолият натижасини тасарруф қилиш; 
e) юқоридагиларнинг барчаси. 
7. Иқтисодий муносабатлар тизимида мулкчиликнинг ўрни қандай? 
а) бойлик манбаи; 
b) мулкчилик-ишлаб чиқариш жараёнида ишлаб чиқарувчилар ўртасидагиўзаро 
муносабат-ларнинг характерини белгилайди; 

---

383 
c) мулкчилик-мулкка эгалик муносабатини ифодалайди; 
d)истеъмолчи талабини қондириш вазифасини бажаради; 
e) тақсимотнинг характерини белгилайди. 
8. Манфаатлар тизими нима? 
а) ишлаб чиқарувчининг манфаати;
b)истеъмолчининг манфаати; 
c) шахсий, жамоа ва давлат манфаати;
d) иқтисодий манфаат; 
e) ресурс эгалари манфаати. 
9. Мулкнинг қайси объекти бевосита шахсий истеъмол қилиниши мумкин? 
а) ишлаб чиқариш воситалари;
b) табиий бойликлар; 
c) инсоннинг меҳнат қилиш қобилияти-ишчи кучи; 
d)истеъмол товарлари ва хизматлар;
e) юқоридагиларнинг барчаси. 
10. Қуйидагилардан қайси бири мулк субъекти тушунчасининг мазмунини тўлароқ 
характерлайди? 
а) мулк объектини ўзлаштирувчилар;
b) мулкдан фойдаланувчилар; 
c) мулкий муносабат иштирокчилари;
d) ишлаб чиқарувчилар; 
e) истеъмолчилар. 
11. Бозор муносабатларига ўтиш даврида Республика иқтисодиётининг негизини қандай 
мулк ташкил қилади? 
а) давлат мулки;
b) жамоа мулки;
c) аралаш мулк; 
d) хусусий ва шахсий мулк;
e) хилма-хил мулк. 
12. Мулкнинг қуйидаги шаклларидан қайси бири алоҳида олинган мулк объекти ва 
унинг натижалари турли мулкдорлар иштирокида ўзлаштирилишини билдиради? 
а) хусусий;
b) шахсий;
c) жамоа; 
d) давлат;
e) аралаш. 
13. Мулкнинг давлат тасарруфидан чиқаришнинг қайси йўли эркин тадбиркорликка кенг 
имкониятлар очиб беришни кўзда тутади? 
а) ҳиссадорлик жамиятига айлантириш;
b) жамоа мулкига айлантириш; 
c) ижарага бериш;
d) хусусийлаштириш; 
e) чиқарилган чеклар бўйича фуқароларга бепул бериш. 
14. Ўзбекистонда хусусийлаштиришга ёндошишнинг муҳим хусусияти нимадан иборат? 
а) дастурлар асосида босқичма-босқич амалга оширилади; 
b) адресли йўналтирилганлиги;
c) тўловлги; 
d) аҳоли ва мулкдор учун кучли ижтимоий ҳимоялар ва кафолатлар тизими яратилиши; 
e) юқоридагиларнинг барчаси. 
15. Мулкни давлат тасарруфидан чиқариш ва хусусийлаштиришдан қандай мақсад 
кўзланади? 
а) давлат мулки монополиясини тугатиш хилма - хил мулк шаклларини тугатиш; 
b) хилма-хил мулк шаклларини вужудга келтириш; 
c) кўп укладли иқтисодиётни шакллантириш; 

---

384 
d) рақобат муҳитини яратиш;
e) юқоридагиларнинг барчаси тўғри. 
16. Ўзбекистонда хусусийлаштиришнинг ўзига хос жиҳатини аниқланг. 
а) тўловлиги;
b) манзилли (адресни) йўналтирилганлиги; 
c) босқичма-босқич амалга оширилиши; 
d) аҳоли учун ижтимоий кафолатларнинг таъминланганлиги; 
e) юқоридагиларни барчаси; 
17. Ўзбекистонда «кичик хусусийлаштириш» қайси даврда тугалланди? 
а) 1992 йилда;
b) 1993 йилда;
c) 1994 йилда; 
d) 1995 йилда;
e) 1996 йилда. 
18. Ўзбекистонда қайси даврда оммавий хусусийлаштириш бошланди? 
а) 1993 йил бошларида;
b) 1994 йил ўрталарида; 
c) 1995 йилдан;
d) 1996 йилдан;
e) 1997 йилдан. 
19. Иқтисодий ислоҳатларнинг иккинчи босқичида умумийлаштириш натижасида 
қандай иккита асосий вазифани ҳал қилиш кўзда тутилган? 
а) мулкни ҳақиқий эгалари қўлига топшириш, тадбиркорлик фаолияти учун кенг 
имкониятлар яратиш; 
b) акционерлик жамиятларини барпо қилиш; 
c) кўп укладли иқтисодиётни, рағбатлантирувчи рақобатчилик муҳитини вужудга 
келтириш; 
d) а) ва b) тўғри; 
e) а) ва c) тўғри. 
20. Ислоҳатларнинг иккинчи босқичда хусусийлаштириш жараёнини янада 
чуқурлаштириш-дан қандай асосий мақсад кўзда тутилади? 
а) Бу жараёнга иқтисодиётнинг барча ўрта ва йирик корхоналарини киритиш; 
b)монопол корхоналарни ихчамлаштириш ва улар учун рақобатли бозор муҳитини 
яратиш; 
c) аҳоли кенг қатламини ва чет эл капиталини хусусийлаштириш жараёнига кенг жалб 
қилиш; 
d) хусусийлаштирилган корхоналарга ҳар томонлама ёрдам кўрсатиш, қимматли 
қоғозлар ва кўчмас мулкнинг ҳақиқий бозорини вужудга келтириш; 
e) юқоридаги барча мақсадлар. 
21. Хусусийлаштириш жараёнини янада чуқурлаштиришнинг уствор йўналишлаирдан 
қайси бирида ташаббускорлик асосида янги корхоналар вужудга келтириш талаби 
ҳисобга олинади? 
а) давлат корхоналарини мулкчиликнинг бошқа шаклларига ўтказиш маҳсус ишлаб 
чиқилган дастурлар асосида амалга оширилади; 
b) хусусийлаштириш бўйича барча ишларнинг маркази худудли даражага кўчирилади; 
c) ётиқ акционерлик жамиятлари негизида очиқ ҳиссадорлик жамиятлари тузилади; 
d) қишлоқда деҳқон, фермер хўжаликларни ташкил қилишга устиворлик берилади; 
e) юқоридаги барча йўналишларда.