Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги денов тадбиркорлик ва педагогика институти

“Иқтисодиёт назарияси" фани
 
Ўқув-услубий мажмуа
 
115 
Қийматнинг ўсиш 
жараёни 
Ўсиш хусусия- 
тига эгабўлган 
қиймат 
Қиймати 
Абстракт 
меҳнат 
Ўтказилган ва 
қўшилган 
қиймат 
Тадбиркорлик 
капиталининг 
ҳаракати жараёни 
Товар 
Меҳнат 
Янгидан яра- 
тилган товар 
Тадбиркорлик 
капитали 
Янги турдаги ва 
кўринишдаги 
нафлилик 
Бир турдаги нафли- 
ликнинг бошқа 
турдаги нафлиликка 
ўтиши ва кўпайиши 
Ишлаб 
чиқариш 
воситалари ва 
ишчи кучи 
Нафли- 
лиги 
(истеъмол 
қиймати) 
Аниқ 
меҳнат 
ташкилотлари ва жойлардаги ўзини ўзи бошқариш органларининг ролини оширишга катта 
эътибор бериши кўзда тутилмоқда. 
10.4.
 
Тадбиркорлик капитали ва унинг ҳаракатбосқичлари 
 
Тадбиркор ихтиёрида бўлиб, фойда олиш мақсадида ишлатиладиган ва ёлланма 
меҳнат томонидан ҳаракатга келтириладиган барча моддий воситалар, товарлар ва пул 
маблағлари биргаликда тадбиркорлик капитали деб аталади. 
Капитал икки хил хусусиятга эга бўлиб, 
унинг 
қиймати 
– 
кўпчиликка 
маълум 
бўлганидек, ушбу капитални ишлаб чиқаришга 
сарфланган ижтимоий зарурий меҳнат сарфидан 
иборатдир. Капиталнинг нафлилиги эса унинг: а) 
кўплаб турдаги ва миқдордаги нафлиликларни 
(товар ва хизматларни) яратишда; б) ишчи 
кучининг иш билан бандлигини таъминлашда; в) 
қисман қийматнинг ташкил топишида, яъни 
шаклланишида; г) энг муҳими, қўшимча 
маҳсулотни яратишда ва ўзлаштиришда тўлиқ 
иштирок этиши орқали намоёнбўлади. 
Тадбиркорлик капитали ва унинг ҳаракатидаги икки томонлама хусусиятни қуйидагича 
ифодалаш мумкин (10.2-расм).