Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги денов тадбиркорлик ва педагогика институти

пул шаклининг ҳаракати 
иқтисодий фаолият учун зарур бўлган шарт- 
шароитларни яратишдан иборат. Бунга пулни ишлаб чиқариш воситалари ва ишчи кучи 
сотиб олишга аванслаш орқали эришилади. Капитал 
унумли шаклининг ҳаракати 
товарлар 
ишлаб чиқариш ва худи шу жараёнда қийматнинг ўсишига эришишни таъминлаш
вазифасигақаратилади. 
Капитал 
товар шаклининг ҳаракати 
орқали ишлаб чиқарилган товарлар қийматининг 
нарх шаклида рўёбга чиқиши содир бўлади ва ўсган қийматнинг пулга айланиши билан 
тадбиркорнинг фойда олиш мақсади таъминланади. 
Агар тадбиркорлик капитали бу шаклларнинг бирортасида тўхтаб қолгудек бўлса, 
унинг ҳаракатидаги узлуксизлик бузилади. Тадбиркорлик капиталининг ҳар учала шакли бир 
вақтда ўз доиравий айланишига эгабўлади. 
Ик 
Т 

---

“Иқтисодиёт назарияси" фани
 
Ўқув-услубий мажмуа
 
117 
Капитал ўз ҳаракатини қандай ижтимой-иқтисодий шаклларда амалга оширмасин, улар 
учун юқорида таъкидлаганимиздек, доиравий айланиш ва унинг босқичларининг ҳаракат 
кўриниши умумий. Шу билан бирга хўжалик юритишнинг айрим шаклларида тадбиркорлик 
капиталининг доиравий айланиши, уларнинг босқичлари ва ҳаракат шакллари ўзларининг 
иқтисодий мазмуни жиҳатиданфарқланади. 
10.5.
 
Тадбиркорлик капиталининг айланиши. 
Асосий ва айланмакапитал 
 
Тадбиркорлик капиталининг ҳаракати бир доиравий айланиш билан тўхтаб 
қолмайди, балки у узлуксиз давом этиб, такрорланиб туради. 
Доиравий 
айланишларнинг бундай узлуксиз такрорланиб, янгиланиб туриши тадбиркорлик 
капиталининг айланишидейилади. 
Капитал ўзининг айланиш тавсифига кўра икки қисмга: асосий ва айланма капиталга 
бўлинади.