Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро озиқ овқат ва енгил саноат технологияси институти

Устки ёқани тайёрлаш
Ёқанинг кўринишини яхшилаш ва сифатли қилиш учун устки ёқанинг учларига прессда қўшимча елимли қотирма қўйилади ( 6.4.2-расм, а ).
Устки ёқаларнинг кўтармаси кўпинча алоҳида бичилади. Улар синиқ бахяқаторли ёки универсал машинада кенглиги 0,7 см. чок билан уланади. Чок ҳақини кўтарма томонга қайириб, чокдан 0,2 см. наридан бостириб тикилади (6.4.2-расм , б).



а б

6.4.2-расм. Устки ёқани тайёрлаш.

Устки ёқани остки ёқага улаш
Устки ёқа остки ёқага 2 хил усул билан уланиши мумкин: тикиб ёки елимлаб. Тикиб улаш қайтарманинг чети бўйлаб буклама ёки ағдарма чок ҳосил қилиб уланади.
1-усул: Устки ёки остки ёқага унинг қайтармаси бўйлаб четларини буклаб, кенглиги 1 см. чок билан синиқ бахяқаторли машинада бостириб тикилади (6.4.3-расм, а). Устки ёқадан ҳосил бўлган бурчак ағдариб тўғриланади. Тикилмай қолган ён қирқимлари остки ёқа ўнгиги бостириб тикилади. Устки ёқа остки ёқага унинг қайтармаси бўйлаб четларини буклаб, кенглиги 1 см. чок билан синиқ бахяқаторли машинада бостириб тикилади (6.4.3-расм , б). Устки ёқа остки ёқа қирқими атрофидан зич айлантириб ўтқазиб, қайтарма зийи бўйлаб кўкланади. Ёқа прессланади.



б

а

6.4.3-расм. Устки ёқани остки ёқага қуйма чок билан улаш.

2 - усул: Ёқа ағдарма чок билан тикиладиган бўлса, остки ёқага андаза ёрдамида ағдарма чок жойлари белгиланади ва 206 кл. ПМЗ машинасида 0,7 см. кенгликда, устки ёқанинг бурчакларида солқи ҳосил қилиб, ағдарма чок солиб тикилади. Ёқа ўнгига ағдарилиб, учлари тўғриланади, устки ёқадан 2 мм. кант ҳосил қилиб, остки ёқа томондан махсус 2222 кл. машинасида кўкланади ва дазмолланади. Безак чоки ёқа ўмизга улангандан кейин юритилади ( 6.4.4-расм , а).
Қалин газламадан тикиладиган безак чоксиз ёқаларни тикишда ағдарма чок ёнига елим плёнка ёпиштирилади. Чок ҳақи шу плёнка ёрдамида остки ёқа қотирмасига ёпиштирилади (6.4.4-расм, б), ёки ағдарма чок ёриб дазмолланиб, ёқа ўнг томонга ағдариладида ағдарма чок остки ёқа қайтармасига бостириб тикилади (6.4.4-расм , в ).
Ёқани махсус аппаратда елимлаб улаш мумкин. Устки ёқа асосий газламадан, остки ёқа бир томони елим кукуни қопланган филцдан, қотирма эса елим копланмаган газламадан тайёрланади. Бунда устки ёқа қайтармаси ва ён четлари букланиб, унга елимли филц билан елимсиз қотирма пресс ёрдамида уланади ( 6.4.4-расм , г ).



а

в

б

г

6.4.4-расм.. Устки ёқаларга остки ёқани улаш усуллари.