Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро муаҳндислик-технология институти

 Фишера-Тропша жараёни (F-T). 
Фишер-Тропша бўйича синтез қилишда турли хилдаги катализаторлар 
ишлатилади. Жуда кўп тарқалгани кобальт, темир ва рутенийдир. Никель эса 
қоидага мувофиқ метан ҳосил бўлишиг а хизмат қилади.

---

СИНТЕТИК ЁҚИЛҒИЛАР ОЛИШ ЖАРАЁНИНИНГ ИЛМИЙ АСОСЛАРИ 
Фишера—Тропша Синтези 
Синтез 
газини 
темир 
кобальт 
катализаторларида 
юқори 
углеводородларга айланишини Германиянинг Мюльгемдаги ѐқилғи ва кўмир 
илмий текшириш институтининг лабораториясида Франс Фишер ва Ганс 
Тропша томонидан аниқлангани учун уларнинг номи билан айтиладиган 
бўлди. 180-360
0
С ҳарорат ва 45 атм. босим остида реагент газ оқимидаги 
(проточных) реакторларда реакция амалга оширилади. Маҳсулолари α-
олефинлар ва чизиқли тузилишга эга кенг фракциядаги С
1
дан С
100 
гача ва 
ундан юқори бўлган парафин қатор углеводородлардан ташкил топган 
бўлади.
nCO + (2n +1) H
2
→ C
n
H
2n+2
+ nH
2
O
nCO + 2nH
2
→ CnH
2n
+ nH
2
O
Бу реакциянинг иссиқлик эффекти СО ҳосил бўлиши учун 165 кЖ/моль 
га тенгдир. 
Фишер –Тропша синтези СО ни гидрополимеризация реакцияси 
сифатида қараб унинг натижасида кенг оралиғдаги углеводород фракциялари 
ҳосил бўлади. Катализатор сиртида иккита типдаги реакция боради: 
мономерни бирикиши эвазига занжирни ўсиши, бироқ ўшангача занжир 
ўсган бўлиб яъни интермедиатни хосил қилган бўлади ва занжир узилиб 
маҳсулот ҳосил бўлади. 
Мавзу-4. Синтез газ олиш технологияси. 
Синтез газ олиш технологиясини биринчи бўлиб 1923-йил немис 
хемикларФишер ва Тропша томонидан Германияда иккинчи жаҳон уруши 
вақтида авиатционний ѐқилғи ишлаб чиқарилган.
Ҳозирги вақтда синтез газни ишлаб чиқаришда катта қизиқиш 
бўлмоқда.
Саноатга GTL қурилмаларининг кериб келиши кўпгина нефт газ 
корхоналари эътиборини илгари ишлатилган газ захираларига қаратди. Газ 

---