Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро муаҳндислик-технология институти

СИНТЕТИК ЁҚИЛҒИЛАР ОЛИШ ЖАРАЁНИНИНГ ИЛМИЙ АСОСЛАРИ 
Ҳозирги кунда ССЁ(GTL) ишлаб чиқариш бўйича лойиҳаларнинг катта 
қисми Яқин Шарқ мамлакатларида тўпланган, улар учун сарфланадиган 
умумий инвестициялар 2 млрд.га яқин: иккинчи ва учинчи ўринда Лотин 
Америкаси ва Шарқий Осиѐ давлатлари туради (1 млрд.долл) [2]. 
Халқаро энергия агентлиги Energy International Agency истиқболни 
белгилашига мувофиқ 2018-2020 йилларда Яқин Шарқ давлатларида GTL 
лойиҳасини воситаларига қўйилган маблағ бўйича сезиларли кўрсатгичда 
олдинга ўтган ва бу кўрсатгич 8 млрд.доллардан ошади. Яқин Шарқ 
давлатларининг 2021-2030 йиллардаги инвестицияси 12 млрд.долл 
етказилади. Жанубий-Шарқий Осиѐ, Африка ва Лотин Америкаси 
давлатларининг инвестиция маблағларини киритиши 7 млрд.га етказилади 
[3]. Қатар давлати синтетик суюқлик ѐқилғисини бозорида етакчиликни 
эгаллашга интилмоқда. Қатарда биринчи Orух-GTL 2006 йилда ишга 
туширилган. Бундан ташқари бир қатор лойиҳалар ҳар хил ишланиш ва ишга 
тушириш босқичида бўлган ва 2015 йилга келиб Қатарда ССЁ ишлаб 
чиқариш 800 минг.барр/кунга етиши мумкин. 
Рас-Лаффан шаҳрида (Қатар) Orух-GTL заводининг 2006 йилда расмий 
очилиши бўлган. Корхонанинг баҳоси 950 млн.долл. ташкил қилган. Завод
Qatаr Petroleum (51%) ва Жанубий Африка Республикаси Sasol (49%) 
компаниясига тегишлидир. Нефть маҳсулотларини ишлаб чиқаришда North 
конидан олинадиган табиий гази қайта ишланади ва 34 минг.барр/кун хом 
ашѐ ишлаб чиқарилади; газнинг кунлик сарфи – 9,350 млн.м
3 
. Бу ҳар кунига 
24 минг.барр дизел ѐқилғиси, 9 минг.барр. нафталар ва 1000 м
3
суюлтирилган 
хом нефть олиш дегани. Мажмуанинг қурилиши 2003-йилнинг охирида 
бошланган 2007-йилнинг бошида биринчи партия синтетик ѐқилғиси 
олинган. Заводнинг ишлаб чиқариш кўрсатгичини 100 минг.барр/кун гача 
оширишнинг имконияти мавжуд [1,2,4]. 
Қатардаги иккинчи йирик энг йирик лойиҳа Pearl GTL –ҳисобланади. 
Ундаги ишлаб чиқариш Qatar Petroleum ва Qatar Shell GTL Limiteaлар 

---