Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро муаҳндислик-технология институти

СИНТЕТИК ЁҚИЛҒИЛАР ОЛИШ ЖАРАЁНИНИНГ ИЛМИЙ АСОСЛАРИ 
С ва Н
2
ни ҳосил бўлиши 7%дан ошмайди. Метан VIII гуруҳ металларида 
активлашиб, юқори ҳароратда сув буғи иштирокида углерод монооксидига 
ва водородга парчаланиши мумкин. Бундан ташқари нокаталитик парциал 
парчаланиш ва чала оксидланиш ҳисобига ҳам ҳосил қилиш мумкин. 
Метанни парциал оксидланишидан ҳосил бўлган маҳсулот, СО
бу жудям 
реакцияга киришувчан бўлиб, мос келувчи катализаторларга қараб ундан 
кўп хилдаги маҳсулотларни олиш мумкин. Синтез газига металл 
катализаторларни таъсир эттирганда юқори углеводородлар- GTL-
технологиясининг тўлиқ маҳсулотлари олинади. 
Метанни термокимѐвий занжирли оксидланиш ва қайтарилиш реакциялари 
CH4 → [CO + H
2
] → C
n
H
2n+2
га айланиши йўқотишсизларсиз бўлмайди. 
Метанни ѐниш энергияси 213 ккал/моль, юқори алканларники эса 163 ккал 
бир моль углеродга тўғри келади. 
Табиий газни қайта ишлаб унидан юқори углеводородлар олиш уч 
поғонада амалга оширилади. 
1. Метандан синтез газини олиш. 
2. Синтез-газни юқори углеводородларга конверцияси. 
3. Охирги маҳсулотларни қайта ишлаш ва ажратиш. 
Органик синтез учун синтез газ бебаҳо ярим маҳсулот бўлиб, у тоза 
ҳолда Н
2
ва СО олиш учун хизмат қилиб, аммиак ишлаб чиқариш, 
метанол, диметил эфири, сирка кислота, оксосинтез ва бошқа кўп тоннали 
ишлаб чиқариш маҳсулотларини олишга ҳам асосий хом ашѐ бўлиб, 
ҳисобланади.
Метанни синтез газга айлантиришнинг мавжуд ҳамма технологиялари 
метанни буғ 
ҳолатда 
конверцияланиш 
ва 
парциал оксидланиш
реакцияларига асосланган. Тижорат сифатида биринчи марта метанни буғ 
ҳолатда конверсиялаб синтез газини олиш 1930 йили Standard Oil of New 
Jersey компанияси томонидан амалга оширилган эди. Ҳозирги вақтгача

---