Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги қарши муҳандислик иқтисодиёт

Қум аралаш оқим перфоратори (АП6М). 
Қум аралаш оқим перфоратори пўлатли корпус, насадка узеллари, 
хвостовик, марказлаштиргич (центратор), перфоратор клапани ва опрасовка 
клапанидан ташқил топган. Қум аралаш оқимли перфораторларнинг 
ҳарактеристикаси 12.3 жадвалда берилган. 
12.3 жадвал 
Қум аралаш оқимли (гидропескоструйный) перфораторнинг 
ҳарактеристикаси. 
Перфораторнинг устки қисмига эса перфорациялашдан олдин 
ўрнатиладиган перфоратор клапани жойлашган. Битта перфоратор ёрдамида 
бир неча интервални перфорациялаш мумкин. Цемент кўприги (мост)ни ва 
забойда қолдирилган предметларни емириш учун махсус торцали гидроқум 
оқимли перфоратор қўлланилади. Қум аралаш оқимли перфорациялашнинг ер 
ости аслаҳаларига қуйидагилар киради:
Насадкан
инг
ди
ам
етри,
мм
Насадкад
а 
бо
симнинг
ўзг
ариши, кгс/см
2
Насадкад
ан 
тўсиқг
ача
масоф
а,
мм
Суюқли
кда 
қумнин
г 
конц
ентраци
яси 
(тў
планиши), г/
л 
Ишлов б
ер
иш 
вақти к
ан
ал
/ш
ель,
мин
Қатлам очаётган суюқлик 
Нефтъ қудуғи 
Ҳайдовчи 
қудуқ 
4,5 
250-
300 
15-
25 
50-200 
10-15 30-40 
Нефтъ, қатлам 
суви 
Чучук сув 

---

- перфораторларни чуқурлик гамма-гамма каротаж усулларига боғлашга 
мўлжалланган муфта-реперлар; 
- узун қувурлар бирикмасини енгиллаштиришга ва перфораторларни 
мустаҳкамловчи қувурлар бирикмасига бириктиришга хизмат қилучи 
фиксаторлар; 
- кўндаланг ва ҳалқали шеллар тешиш учун мосламалар. 
Ер ости аслаҳалар таркибига қатламларни бузишга мўлжалланган 
2АН500 ёки 4АН700 насослари (айрим ҳолларда бу насослар цементловчи 
агрегат ёки бурғилаш насоси сифатида ишлатилиши мумкин), қудуқ оғзи 
аслаҳалари, қум қориштиргич, фильтрлар, манифольдлар киради. 
Насос агрегатларининг сони бир вақтда ишлаётган насадканинг сонига ва 
улардаги босимнинг ўзгариши билан боғлиқ сарфланадиган суюқликнинг 
талабига қараб аниқланади. 
Одатда, енгил ишларда 2 та, оғир ишларда эса 6 та ва ундан ҳам кўпроқ 
агрегатлар ишлатилади. Суюқликлардаги қумнинг йиғилиши 5-100 кг/м
3
га 
етиши мумкин. Гидроабразив оқимнинг самарали иши насадкада босимнинг 
ўзгариши 100 дан 300 кгс/см
2
гача бўлганда таъминланади.
Одатда, суюқликнинг сарфи 1-6 л/с бўлганда оқимнинг ўртача тезлиги 
200 м/с га тенг. Насадка ўлчамига, босим ўзгаришига ва бошқа омилларга 
боғлиқ ҳолда бир каналга сарфланадиган ишчи суюқликнинг умумий миқдори 
1-7 м
3
, қумники эса 50-700 кг га тенг. 
Бир канални ҳосил қилиш учун 20-30 мин. вақт талаб қилинади. Ёриқли 
перфорациялашда бу кўрсаткичлар анча юқори бўлади. Қудуқларнинг 
чуқурлигига қараб гидроқум оқимли перфорациялашни қўллашнинг чегараси 
қуйидаги омиллар билан чекланган: 
а) перфоратор тушириладиган қувурлар бирикмасининг чидамлилиги 
(мустаҳкамлиги); 
б) насос агрегатлари ва уларнинг сони билан боғлиқ босим ва қувват 
(куч) нинг ошиши; 
в) қудуқ оғзи аслаҳаларига ва монифильдларга берилиши керак бўлган 
босимларнинг чегараланганлиги; 
г) ер ости аслаҳаларидаги резинали зичлагичларнинг термобарқарорлиги; 
д) қудуқларнинг чуқурланиши билан очиладиган (тешиладиган) каналлар 
узунлигининг камайиши юқорида қайд этилган усуллардан ташқари азот 
гидроқум оқимли перфорациялаш усули ҳам мавжуд. Бу усулнинг асосий 
моҳияти таркибида абразив материаллари бўлган газ суюқлиги оқими ёрдамида 
мустаҳкамловчи қувурлар бирикмасидан, цемент ҳалқасидан ва тоғ жинси 
қатламларидан каналлар, тешиклар қилишдан иборат. 
Суюқлашган қум аралашмасига газ қўшиш ҳисобига перфорациялаш 
каналларининг ўлчамини 1,5-2,0 марта ошириш мумкин.