Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги Абу Райҳон Беруний номидаги

14.3 Фаввора қудуқларининг устки ускуналари 
мундарижа 
Фаввора қудуқларининг устки ускуналари қуйидаги 
мақсадларда қўлланилади. 
1. Мустаҳкамловчи қувур ва фаввора қувурлари 
оралиғидаги ҳалқани зичлаштириш (герметизациялаш). 
2. Газ-суюқлик аралашмасини олиниш томонига йўналтириш. 
3. Қудуқ устида тескари босим уюштириш. 

---

117 
Қудуқ устки ускуналари колонна ва қувур бошчаси ҳамда 
фаввора арчасидан иборат. Алоҳида қисмлар одатда фланецли 
уланади. 
Колонна бошчаси қудуққа туширилган мустаҳкамловчи 
қувурлар оралиғини мустаҳкамлаш герметизациялаш вазифасини 
бажаради. Қудуқ конструкциясига мувофиқ колонна бошчасининг 
ҳар хил турлари қабул қилинади (14.1.- расм). 
Колонна бошчасига қувур бошчаси уланиб, унинг вазифаси 
насос-компрессор қувурларини ушлаб туриш ва фаввора 
қувурлари билан мустаҳкамловчи қувур оралиғини зичлаш 
(герметизациялаш) дан иборат. 
Колонна бошчасига бир қатор очқич - епқич, тройник ва 
крестовиналардан иборат фаввора арчаси уланади. 
Арча фаввора қудуғининг ишини назорат қилиш ва 
бошқариш, фаввора оқимини тегишли йўналиш орқали газ 
1 - Шо х с у п а
2 - Фл а н е ц
3 - Т а шsи
sу в у р
б и р и к м а с и т 

---

118 
ажратгичга узатиш ва зарур ҳолларда қудуқни тўхтатиш учун 
хизмат қилади. 
Нефть билан бирга чиқадиган қум таъсирида емирилишга
қарши фаввора арчасининг деталлари маҳсус хром-молибденли 
пўлатдан дейилади. 
Саноатда чиқариладиган фаввора арматуралари қуйидаги 
кўрсаткичлари билан фарқ қилади: 
1. Ишчи босимига қараб (40,75,125,200,300,500, ат) 
2. Алоҳида қисмларининг уланишига қараб (фланецли ѐки 
кертикли). 
3. Қудуққа тушириладиган қувурлар қаторига қараб (бир ѐки 
икки қаторли). 
4. Конструкцияси бўйича (тройникли ѐки крестовикли) 
(14.1-расм). 
5. Кесим юзасига қараб (100мм ва 63 мм). Фаввора оқимида 
қум юқори даражада бўлса, крестовикли арматура ишлангани 
мақсадга мувофиқ бўлади. 
Арматурани тўғри танлаш ҳам техник, ҳам, иқтисодий
аҳамиятга эга. 
Фаввора арматураси йиғилиб ўрнатиб бўлингандан сўнг, 
албатта опрессовка қилинади, яъни мустахкамликка (зичликка,
герметикликка) текширилади.