Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги абу райҳон беруний номидаги

IV. Иш бўйича тушунтириш ва кўрсатмалар

Катта қаршиликларни якка кўприк схемаси билан ўлчаш учун (3.4-расм) R₁ нинг бирор қиймати ўрнатилади, сўнгра R₂ ва R₃ қаршиликларнинг нисбатини, масалан 1 га тенг деб олинади.

“Грубо” тугмачасини босиб, гальванометр кўрсаткичига қаралади.




R₁ қаршиликнинг қийматини (5 та декада қаршиликларини) аста-секин ўзгартириб, гальванометр кўрсаткичи нолга келтирилади.
R₁ нинг максимал қийматини ўрнатганда ҳам кўрсаткич нолга келмаса, R₂ ва R₃ қаршиликларнинг нисбатини орттириб яна R₁ ни ўзгартириб, кўрсаткич нолга келтирилади. Сўнгра ’’точно’’ тугмачасини босиб, R₁ ни ўзгартириб, гальванометр кўрсаткичи қайта нолга келтирилади.
Кўприкни мувозанат холатига келтираётганда R₁ қаршиликнинг 5 та декадасини ишлатишга ҳаракат килиш керак.
Номаълум қаршилик R_х қўйидаги ифодадан ҳисоблаб топилади.
R_х=( R₂/ R₃) R₁

Кичик қаршиликларни қўшалоқ кўприк схемаси билан ўлчаш учун (3.5-расм). R₁ нинг бирор қиймати, сўнгра R₂ ва R₃ қаршиликларнинг ўзаро тенг бўлган битта қиймати ўрнатилади.

“Грубо” тугмачасини босиб туриб, R₁ ни ўзгартириш билан гальванометр кўрсаткичи нолга келтирилади. Сўнгра кўприкнинг мувозанатга келганини “точно” тугмачасини босиб туриб текширилади:
Номаълум қаршилик эса қуйидаги ифодадан ҳисоблаб топилади:
R_х= (R₁/R₂) R_N

R_N – намуна қаршиликнинг ўрнатилган қиймати 1 ёки 0,001 Ω.

2. 
   Кўприк хатолиги қуйидаги ифодадан аниқланади:
   

,
бу ерда R₀-ўлчанаётган намунавай қаршиликнинг номинал қиймати.
R₀^’ –намуна қаршилик R₀ ни кўприк билан ўлчанаётган қиймати.
3) Кўприк сезгирлиги қуйидаги ифодадан аникланади:
[ ],
бу ерда -елка қаршилиги R₁ ни  қийматга (R₁) орттирилганда гальванометрнинг оғиш бурчаги бўлиб, бўлаклар-да олинади.