Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги а. У. Бурханов, Х. Х. Худойқулов

Қимматли қоғозларни номинал сақловчи – қимматли қоғозлар эгасининг ёки у вакил қилган шахснинг топшириғига кўра қим-матли қоғозларни ҳисобга олишни ва уларга бўлган ҳуқуқлар-ни тасдиқлашни қимматли қоғозларнинг эгаси бўлмаган ҳолда амалга оширувчи инвестиция воситачиси, Қимматли қоғозлар марказий депозитарийси.

Қимматли қоғозларнинг номинал эгаси сифатида банклар, депозитарийлар (инвестиция фонди акцияларидан ташқари), қимматли қоғозлар билан уларнинг эгаси ёки у вакил этган шахснинг номидан ва уларнинг топшириғига кўра битимларни амалга оширувчи инвестиция муассасаси иштирок этиши мум-кин, Марказий депозитарий ва депозитарийлар (кастодианлар) ўз фаолиятининг моҳиятига кўра қимматли қоғозларнинг номи-нал эгалари ҳисобланади.

Қимматли қоғозларнинг номинал эгалари, одатда, воситачи-лик мукофотларини олишади.

Қимматли қоғозларнинг номинал эгаси у эгалик қиладиган қимматли қоғозларга нисбатан қуйидаги мажбуриятларга эга:

0. 
   мазкур шахс томонидан ушбу қимматли қоғозлар бўйича унга тегишли бўлган барча тўловларнинг олинишини таъ-минлашга йўналтирилган зарур ҳаракатларни бажариш;
   
1. 
   қимматли қоғозлар билан битимлар ва операцияларни фа-қат топшириқ бўйича ҳамда қимматли қоғозларни ушлаб туриш учун топшириқ берган шахс билан тузилган шартно-мага мувофиқ амалга ошириш;
   

0. 
   у бошқа шахсларнинг топшириғига кўра, ушлаб турган қимматли қоғозларни алоҳида балансдан ташқари ҳисоб-рақамларда ҳисобга олиш ва у мазкур қимматли қоғоз-
   

111

МОЛИЯ БОЗОРИ ВА ИНВЕСТИЦИЯЛАР

ларни унинг топшириғига кўра ушлаб турган шахснинг талабларини қондириш учун ушбу ҳисобрақамларда дои-мий равишда етарли микдордаги қимматли қоғозларга эга бўлиш.

Қимматли қоғозларнинг номинал эгаси реестр сақловчига бир йилда камида бир марта уларнинг топшириғига кўра қимматли қоғозларни ушлаб турган шахслар ҳақидаги маълумотларни бериб туриши керак, бунда қимматли қоғозларнинг миқдори ва тоифа-си (хили) кўрсатилади, қимматли қоғозларнинг номинал эгаси ўз мижозларининг топшириғига кўра ушлаб турган қимматли қоғозлар унинг кредиторлари фойдасига ундириб олиниши мумкин эмас.

Ривожланган мамлакатларда қимматли қоғозларнинг номи-нал эгаси қимматли қоғозлар билан битимларни амалга ошириш ва рўйхатга олишнинг асосий амал қилиб турган тизими ҳисоб-ланади.