Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги а. У. Бурханов, Х. Х. Худойқулов

Пул бозори портфели – асосий мақсади капитални тўлиқ сақ-лаб қолишга йўналтирилган портфеллар тури бўлиб, унинг тарки-бига кўпроқ пул маблағлари ва тез сотиладиган активлар киради.

217

МОЛИЯ БОЗОРИ ВА ИНВЕСТИЦИЯЛАР

Қисқа муддатли фондлар портфеллари ҳам юқори лик-видлилик даражасига эга бўлиб, улар таркибига пул бозорида муомалада бўлувчи қисқа муддатли қимматли қоғозлар киради. Бундай портфеллар қисқа муддатли давлат (жумладан муниципал) қоғозларидан ташкил топган бўлса, унда улар солиқлардан озод қилинган ҳисобланади. Шуниси қизиқки, давлат қисқа муддатли купонсиз қоғозлари портфели «ўсиш портфели» ҳисобланади, чунки улар даромад курс тафовути бўйича ҳосил бўлади.

Инвестиция қилиш мақсадга боғлиқ ҳолда портфеллар тарки-би конвертирланувчи қимматли қоғозлардан (конвертирланувчи: облигациялар имтиёзли акциялардан) иборат бўлса, унда бундай портфеллар мос равишда конвертирланувчи портфеллар дейилади. Фаол ҳисобланган «буқалар» бозорида бундай таркиб қўшимча даромад олиш имконини беради. Бундай турдаги портфелларга белгиланган даромадли ўрта ва узоқ муддатли инвестициялар портфеллари ҳам киради.

Портфелга нисбатан риск омили – маълум портфель – инвес-тицион жараён билан боғлиқ бўлган нетто пул оқимининг ўзгарув-чанлиги.

Портфелдаги қимматли қоғозлар баҳосининг ўзгаришига олиб келувчи қуйидаги уч сабабни кўрсатиш мумкин:

0. 
   Эмитентнинг кредит баҳоси ва ундан кутиладиган қайтим нормаси яхшиланади ёки ёмонлашади.
   

0. 
   Агар бозор параметрлари (кутилаётган қайтим нормаси ва кредит баҳо) ўзгармай қолса, лекин облигациялар бўйича мажбу-риятлар ижросининг муддати яқинлашса, унда қимматли қоғозлар (агар уларнинг нархлари рағбат ёки дисконт доирасида бўлса) нархи ўзгариб туради (ўсади ёки камаяди).
   

0. 
   Кутилаётган қайтим нормаси ўзгаради, бу эса ўзгармас купон-ли инструментлар нархини корректировка қилишга олиб келади.