Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги а. У. Бурханов, Х. Х. Худойқулов

Ўсувчан портфель курс баҳоси ўсиб борувчи компаниялар акцияларидан шаклланиб, унинг мақсади – дивидендлар олиш билан бирга портфелнинг капитал баҳосининг ўсишидир. Лекин, бунда дивидендлар миқдори кичик миқдорларда бўлади. Портфелга кирувчи акциялар тўплами (пакетлари) курс баҳосини ўсишига қа-раб, ушбу гуруҳни ташкил қилувчи портфеллар тури билан белги-ланади.


Агрессив ўсувчан портфель капитални максимал ўсишига қаратилган бўлиб, унга асосан ёш, тез ўсувчан, юқори рискли, ле-кин шу билан бирга юқори даромадлар келтирувчи компаниялар акциялари киради.


Консерватив ўсувчан портфель паст рискли бўлиб, ўз тарки-бини асосан йирик, танилган компаниялар акциялари билан шакл-лантиради. Бунда акцияларнинг курс баҳоси барқарор суръатлар билан ўсувчан бўлади. Портфель таркиби узоқ муддат давомида барқарор бўлиб, ўзидаги капитални сақлаб қолишга қаратилган.


Ўртача ўсувчан портфель агрессив ва консерватив порт-феллар аралашмаси бўлиб, унга узоқ муддатга олинган ишонч-ли молиявий инструментлар билан бирга таркиби тез (даврий) янгиланиб борувчи рискли инструментлар ҳам киради. Бунда ўр-тача ўсиш ва қониқарли риск даражаси кафолатланади. Портфел-нинг ишончлилик даражаси курс баҳоси консерватив ўсувчан инструментлар ҳисобига таъминланади, даромадлилиги эса – курс баҳоси агрессив ўсувчан инструментлар эвазига таъминланади. Бундай турдаги портфеллар амалиётда кенг тарқалган бўлиб, юқори рискка мойил бўлмаган инвесторлар томонидан кўп қўл-ланилади.


Даромад портфели фоизлар ва дивидендлар кўринишидаги юқори жорий тўловлар олишга қаратилган бўлиб, асосан курс баҳоси камроқ ўсувчан, лекин меъёр даражасида рискли ва юқо-ри даромад тўловли корпоратив қимматли қоғозлардан таркиб топади. Бундай портфелни тузишдан мақсад – консерватив ин-вестор учун маъқул бўлган минимал риск даражасига мос келув-чи маълум бир даромад миқдорини олиш. Шунинг учун бундай портфелларнинг инвестицион объекти бўлиб, юқори ишончли фонд инструментлари (барқарор тўланадиган фоиз даромадлари ва курс баҳосининг баланд нисбати эгалари) ҳисобланади.

216

7-боб. РИСКЛАР ВА ИНВЕСТИЦИОН ПОРТФЕЛЛАРНИ БОШҚАРИШ...