Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта Махсус Таълим Вазириги

2. Ишловчиларни жалб қилиш ва танлашни режалаштириш.
Меҳнат ресурсларини режалаштириш бу корхонанинг фаолияти тузилишини режалаштиришнинг асосий қисмидир. Кадрларни режалаштириш қуйидаги уч босқичдан иборат:
а) мавжуд меҳнат ресурсларини баҳолаш;
б) кадрларга бўлган талабни баҳолаш;
в) меҳнат ресурсларини ривожлантириш дастурини ишлаб чиқиш.
Тадбиркорлик тузилмаларида кадрларни режалаштириш ишчиларнинг кучли ва нозик томонларини тахлил қилишдан бошлаш керак. Бунинг учун бир неча саволлар ишлаб чиқилади. Корхона ишчиларининг асосий қисмини кимлар ташқил килади? Конхонани асосий ишчилари қандай билимга эга бўлишлари керак? Хар бир ишчи ўзининг иш жойини биладими? Асосий ишчилардан ким қарорларни қабул қилиш учун танланади? Корхонанинг ташкилий тижорат таркибини ривожлантириш учун қандай қоидалар ишлатилади? Тадбиркорлик муҳитини ўзгаришига корхона ишчилари қандай мослашадилар? Бу босқичда рахбар, ишлаб чиқариш ёки бошқарув характсрига эга бўлган хар бир алохида жараёнга қанча меҳнат ресурси зарурлигини аниқлайди. Бунга ишчилар меҳнати сифатини бахолаш хам киради, масалан, меҳнат кўникмаларини қайтадан текшириш.
Меҳнат ресурсларини режалаштиришнинг иккинчи босқичи кадрларни бахолаш, яъни корхона муаммоларини ечиши керак бўлган ишчиларии бахолаш. Дастлаб, штат жалвали бўйича зарур кадрлар аниқланали. Ундан сўнг мавжуд кадрлардаги ўзгаришлар ўрганиш натижасида кадрларга зарурат топилади, яъни керакли мутахассислар ва рахбарлар сони аниқланади. Агар бу катталик ижобий бўлса, унда янги кадрларни ёллаш керак бўлса, корхона рахбарлари мавжуд кадрлардан самарали фойдаланиш йўлларини топиш керак.
Кадрларни режалаштиришнинг учинчи босқичида меҳнат ресурсларини ривожлантириш бўйича аниқ режа ишлаб чиқилади. Эхтиёж - бу дастур мақсади, унинг бажариш воситаларидир. У ишчиларни ишга ёллаш, тайёрлаш бўйича тадбирларни ўз ичига олади. Корхонанинг кадрлар сиёсатини режалаштириш жараёнида, унинг рахбарлари масаланинг юридик жихатларига диккатларини қаратишлари керак. Хар бир давлатда ходимларни ёллаш хакида қонунлар мавжуд. Масалан, уларга кўра иш куни, ижтимоий мухофаза, санитария нормалари ва техника хафвсизлиги қоидалари белгиланади. Иш тахлилига, ишчиларнинг хуқуқлари, ишлаш шароитлари, ишнинг ижтимоий базаси ва бошқа саволлар киритилиши. Бунда қуйидаги асосий эхтиёжлар акс эттирилади:

• 
  иш турлари;
  
• 
  ишнинг умумий таснифи, унинг берилиши, худди шундай ишлардан фарқи;
  
• 
  ишнинг жисмоний жихатлари;
  

• 
  кадрлар малакасига талаблар;
  
• 
  кадрларнинг бандлик шартлари;
  

Ишчининг самарали иш бажариши учун қуйидагича талабларни аниқлаш зарур. Бу маьлумотлар гурухига қуйилагилар киради:

• 
  кадрлар билим даражаси;
  

• 
  кадрларнинг жисмоний жихатлари;
  

• 
  кадрларнинг тажрибага эгалиги;
  
• 
  кадрнинг тиришқоқлиги;
  

• 
  кадрнинг қизиқиши;
  

• 
  кадрнинг характер белгилари (чаққонлик, мустаққиллик ва бошқалар);
  

Ривожланган давлатларда тойифа ва йўналиши бўйича ишчиларнинг тавсифи ва сифат моделлари ишлаб чиқилади. Англияда менежерларга қуйидаги талаблар қўйилади:

• 
  бошқаришнинг ташкилий структура турлари хакида билимлари;
  
• 
  замонавий ахборот технологияларилан фойдалана олиши;
  
• 
  самарали бошқариш истеъдоди;
  
• 
  ораторлик (сўзамоллик) истеъдоди;
  
• 
  буйсунувчилар орасидаги муносабатларни ўзаро мослаштириш қобилияти;
  
• 
  кадрларни тайёрлаш билими;
  
• 
  ўз-ўзини бахолаш истеъдодининг мавжудлиги;
  
• 
  малакасини ошириш ниятида ўқиш;
  

АКШда эса менежерлардан 8 та сифат талаб қилинали:

1. 
   Санъат
   
2. 
   Тенг бўлиш.
   
3. 
   Илғор бўлиш.
   
4. 
   Келишмовчиликларни еча билишлик.
   
5. 
   Турли қарорларни қабул қилиш.
   
6. 
   Ахборот билан ишлаш.
   
7. 
   Ресурсларни тақсимлаш.
   
8. 
   Тадбиркор бўлиш.
   

Кадрлар бўлими газета ва журналларга ахборот беришлари, конкурс, эълон ёки оддий йўл билан ишчиларии ишга жалб қилиши мумкин. Айрим холларда норасмий алоқалар бошқа ташкилотлар воситачилигида кадрлар тўлдириш имконини беради. Бўлажак ишчини ишга олишда у билан сухбат, имтихон, текширувлар ўтказилади. Бўлғуси ишчи ўз малакасига эришиши учун унга яхши тайёргарлик кўриши керак, саволларни ўйлаб чиқиши керак.
Англияда танлов хайьатига рахбар ўринбосарларидан бири ёки бўлинма бошлиғи ва кадрлар хизмати ходимлари киради.