Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта Махсус Таълим Вазириги


Махфий ахборотлар ва уларни химоя қилиш



Download 1,23 Mb.
bet60/77
Sana12.03.2023
Hajmi1,23 Mb.
#918262
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   77
Bog'liq
51-Тадбиркорлик-ва-таваккалчиликни-бошкариш.-укув-кулланма-2007-Э.Кулдошев

3. Махфий ахборотлар ва уларни химоя қилиш.
Хар бир тижорат фирмасида овоза қилинмайдиган маълумотлар бор. Бундай маълумотларга қуйидагилар киради: махсулот ишлаб чиқариш жараёни, хом ашё таркиби, конструкторлик, технологик, турли «ноу- хоу» ихтиролар лойиҳалари, фирма номоёндалари, алоҳида шахслар билан бўлган музокараларнинг натижалари, тижорат битимларининг баъзи тавсилотлари ва бошқалар. Табиийки, бундай маълумотлар рақиблардан, алоҳида кўриқланади ва махсус жойларда сақлаб сир тутилиши ксрак. Фирма учун зарур бўлган маълумотларнинг йиғилишига кўра уларни химоя қилишнинг турли усулларини қўллаш керак. Маълумот туркумларга бўлинмагунча ва унинг хажми унча катта бўлмагунча катта маънога эга бўлмаслиги мумкин. Аммо вақти вақти билан, маълум мавзу бўйича маълумотлар йигилиши бир маромда борса, унинг қиймати ошади. Маълумотни бошқа кишига бериш ёки йўқотиш фирмага сезиларли таъсир кўрсатиши мумкин. Баъзи бир фирмаларда хохлаган ходим маълумотдан фойдаланиши мумкин. Натижада бу маълуомот бозор нархида сотилмайди, аксинча тадбиркор кишилилар оркали турли хил корхоналар ва фирмалар қўлига тушади. Ўта мухим сирли маълумотларни пулни қўриқлагандек алоҳида эътибор билан қўриқлаш керак. Агарда фирмангиз маълумотларни сотса, бу холда башқа фирма ёки тадбиркорларда хам пайдо бўлишига тайёр бўлиш керак, айниқса харидор конфиденциал маълумотлардан фойдалатишни тартибини билмаса.
Шунинг учун хар бир фирмада маълумотларни химоя қилиш тизимини ташкил қилиш керак. Кўп холларда, маълумот сотувчи фирмалар химоя тизими кандай йўлга қўйилганлиги билан қизиқадилар. Улар етарли даражада ишончли бўлмаса, фирма маълумотларни химоя қилиш тизимини ташкил қилиши керак. У анча ишончли бўлмаганда, фирма ўзига зарар етказмаслик учун, ўз маълумотларини сотмайди. Агар маълумот бегона қўлга тушиб қолса ва ишлаб чиқарувчи фирма бу хақда билса, турли усулларни қўллаш ксрак.
Сирли маълумотлар оқимини йўқотиш учун уларни химоя қилишнинг турли тизимлари яратилади. Химоя воситасинипг мураккаблиги мавжуд маълумотларнинг аниқ қийматига боғлиқ. Энг содда усуллардан бири маълумотлар сақланадиган шкафларни беркитиш учун қулфлардан фойдаланиш. Энг ишончли усуллардан бири - маълумотларни махсус сейфларда сақлаш. Электрон хужжатлар яширин сўз (пароль) ва шифрлар билан химоя қилинади. Яширин сўзларни қўллаш маълумотларни эгаллашни чегаралайди. Шифрлаш хаттоки нусха кўчиришда хам маълумотларга кириб боришга йўл бермайди. Програмалаш йўли билан химоя қилиш усуллари турли-тумандир тасодифий сонлар кўрсаткичи программасини тузиш шарт. Шунинг учун бизнес билан шуғулланишнииг дастлабки даврида маълумотларни химоя қилиш муаммоларини мустақил хал қилиш тавсия этилади. Ўта мухим маълумотларни химоя қилиш учун юқори малакали, махсус мутахассислар хизматига мурожаат қилиш керак.

Download 1,23 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   77




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish