Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таьлим вазирлиги тошкент молия институти

Девальвация - миллий валюта курсининг қонуний асосда пасайтирили-шидир. Унинг юзага келишига қуйидаги икки омил сабаб бўлади:
-Экспортни рағбатлантиришнинг зарурлиги;
-Миллий валютанинг расмий курси билан унинг реал харид қуввати ўртасида сезиларли фарқнинг пайдо бўлганлиги.
Ревальвация - лотинча сўздан олинган бўлиб, миллий валютани чет эл валюталарига халқаро ҳисоб-китоб пул бирликларига нисбтан қадрини оширишдир.
Ревальвация қадри кучли валюталарга нисбатан қўлланилади. Масалан, давлатларнинг валюталарига нисбатан қўллаш мумкин. Ревальвациянинг келиб чиқишга сабаб-инфляциянинг ниҳоятда паст даражада бўлиши, узоқ вақт давомида мамлакат тўлов балансининг актив бўлими, ҳамда миллий фирма ва компанияларнинг жаҳон бозорида жуда рақобатбардошлигидир. Ревальвация девальвацияга нисбатан жаҳон амалиётида камроқ қўлланилган.
Валюта резервларини диверсификация қилиш деганда бир вақтнинг ўзида бир нечта валютада резервлар ташкил қилиши тушунилади. Бу валюта резервларининг таркиби барқарор валюталар ҳисобига янгиланиб турилади.
Ҳозирги кунда валюта сиёсатининг иқтисодий коньюктурасига кўра ва пул массасига таъсирчанлигини ошириш Ўзбекистон Республикаси Марказий банки фаолиятидаги асосий масалалардан бири бўлиб турибди.
Ушбу долзарб масалани ҳал қилишига кўмаклашиш учун биринчидан, Марказий банкнинг своп (қисқа муддатли) операцияларини ривожлантириш, иккинчидан, экспортга ишловчи корхоналарга чет эл валютасида кредитлар бериш ва уларни рағбатлантириш зарур.
Марказий банкнинг валюта операцияларининг асосий қисми своп операцияларига тўғри келади. Своп операцияларининг пул бозорига таъсири сезиларлидир. Марказий банкнинг валюта сиёсатининг муҳим жиҳатларидан бири шундаки, у орқали кредит институтларининг ликвидлигига таъсир этишнинг муҳим усулларидан бири гаров эвазига ссудалар бериш билан боғлиқ валюта операцияларини амалга оширишдир. Ушбу операцияларни амалга ошириш учун тижорат банкларига Марказий банкнинг чет эл валютасидаги активларидан вақтинчалик фойдаланиш хуқуқи берилади. Активларнинг ўзи эса Марказий банкнинг мулки бўлиб қолаверади, шу сабабли унга фоиз ҳисобланиб борилаверади.