Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таьлим вазирлиги бухоро мухандисликтехнология институти

 
13.8.Фонд қайтимини ошириш имкониятлари 
Фонд қайтимини ошириш имкониятларини умумлаштириш таҳлил этиш 
босқичининг якуни ҳисобланади. Унда таҳлил этиш натижаларидан келиб чиққан ҳрлда 

---

корхонада асосий воситаларнинг самарадорлигини оширишнинг ёьналишлари 
белгиланади. 
Асосий воситаларнинг самарадорлик кўрсаткичларини оширишнинг қуйидаги 
ёьналишларини корхона учун тавсия сифатида келтириб ўтиш мумкин. 
Ташкилий ёьналишлар бўйича: 
• асосий воситаларнинг фақат корхонага иш берадиган қисминигана олиш; 
• асосий воситаларнинг ортиқча қисмини ушлаб турмаслик; 
• эскирган ва маьнавий талабга жавоб бермайдиган асосий воситаларни ҳисобдан 
чиқариш; 
• асосий воситаларни фарқлаш ва таркиблашни қайта ўзгартириш; 
• асосий воситаларга амортизация ҳисоблашнинг муаллақ 
шаклларини белгилаш ва ҳ.к. Техник ёьналишлар бўйича: 
• асосий воситаларни таьмирлаш чораларини кўриш, техник қаров; 
• эскирган асосий воситаларни янгилари билан алмаштириш; 
• автоматлаштирилган тизимни яратиш; 
• механизациялашни кучайтириш ва ҳ.к. эксплуатацион ёьналишлишлар бўйича: 
• бир сменалик ва кўп сменалик; 
• ишлаб чиқариш ҳажмига қараб асосий воситаларни техник ҳолат ва ҳаракатини 
бошқариш; 
• асосий воситалар қарови юзасидан масьул шахсларни ажратиш; 
• асосий воситалар бўйича жавобгарлик марказларини белгилаш ва ҳ.к. 
Такрорлаш учун саволлар 
1. Хўжалик юритувчи субьйектларнинг асосий восита (фонд)лари деганда нимани 
тушунасиз? 
2. Асосий воситаларнинг таркиби, тузилиши ва динамикаси қандай таҳлил этилади? 
3. Асосий воситаларнинг ҳолатини таҳлил эташда таҳлилнинг қандай усуллари 
қўлланилади? 
4. Асосий воситаларнинг ҳаракат кўрсаткичлари қандай таҳлил этилади? 
5. Асосий воситаларнинг янгиланиши ва чиқиб кетишига нималар сабаб бўлади? 
6. Асосий воситаларнинг техник ҳолатини ифодаловчи кўрсаткичларга нималар киради ва 
улар қандай таҳлил этилади? 
7. Асосий воситаларнинг янгиланиш коеффиценти қандай аниқланади ва таҳлил этилади? 
8. Хўжалик субьйектларининг асосий воситалар билан таьминлангаилиги ва 
қуролланганлик даражалари қандай ҳисобланади? 
9. Асосий воситалар ва ишлаб чиқариш қувватларидан фойдаланиш қандай таҳлил 
этилади? 
10. Асосий воситаларнинг самарадорлиги қайси кўрсаткичлар асосида аниқланади ва у 
қандай таҳлил этилади? 
11. Асосий воситалар самарадорлиги маҳсулот ишлаб чиқариш ҳажмига қандай таьсир 
кўрсатади ва улар қандай таҳлил қилинади? 
12. Асосий воситаларга амортизаиия ҳисоблашнинг Миллий ҳисоб стандартларидаги 
усуллари ва уларни қўллаш шартлари? 
13. Амортизация сиёсатининг маҳсулот ишлаб чиқариш ҳажмига ва харажатларга 
таьсири. 
14. Асосий воситаларни таркиблашдаги муаммолар ва уларнинг ҳал этилиши. 
15. Асосий воситаларнинг баҳоланиши ва улардаги муаммолар. 

---

16. Асосий воситалар лизинги ва уни жалб этишнинг талаблари.