Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таьлим вазирлиги бухоро мухандисликтехнология институти

«АВС» аксионерлик жамятининг асосий воситалар билан таьминланганлиги ва 
қуролланганлигининг таҳлили 
Кўрсаткичлар 
 
Ўтган 
йили 
Ҳисобо
т йили 
Фарқи 
(+,-) 
1 
2 
3 
4 
Асосий воситаларнинг ўртача йиллик қиймати, 
минг сўмда 
162387 173161 +10774 
Саноат ишлаб чиқариш ходимлари сони, киши 
838 
814 
-24 
Бир 
ходимга 
тўғри 
келадиган 
асосий 
воситаларнинг ўртача йиллик қиймати, сўм 
193779 212728 + 18949 
Маьлумотлардан кўринадики, биз таҳлил қилаётган «АВС» аксионерлик жамиятида 
саноат ишлаб чиқариш ходимларининг асосий воситалар билан қуролланиш даражаси 
ўтган йилга нисбатан 18949 сўмга ўсган. Бу ўсиш иккита омил ҳисобига тўғри келган. 
Биринчи омил бу ишчилар сонининг ўзгариши ҳисобига бўлиб {(173161/838)-
(162387/838)} 12857 сўмни, ҳамда иккинчи омил асосий воситаларнинг ўртача йиллик 
қийматининг ўзгариши ҳисобига {(173161/814)-(173161/838)} 6092 сўмни ташкил этган. 
Бундан куринадики, корхонада ходимларининг асосий воситалар билан қуролланиш 
даражаси ўтган йилга нисбатан 18949 сўмга ортган. Бундай натижаларни ижобий ҳолат 
сифатида баҳолаш мақсадга мувофиқдир. 
 
13.6. Фонд қайтимининг динамикаси ва унга ташкилий техникавий омиллар 
таьсирининг таҳлили 

---

Асосий воситалардан фойдаланиш ва уларнинг самарадорлигига баҳо бериш 
молиявий таҳлилнинг зарур шартларидан бири ҳисобланади. 
Бозор муносабатлари шароитида корхоналарнинг асосий воситалари билан йетарли 
даражада таьминланганлигини ўрганиш билан бир қаторда, уларнинг самарадорлик 
кўрсаткичларини ўрганиш асосий ўринда туради. Чунки, асосий воситалар билан йетарли 
даражада таьминланган бўлсаю, лекин улардан самарали фойдаланилмаса, у ҳолда 
корхонанинг самарадорлиги пасайиб кетади. 
Асосий воситаларнинг самарадорлик кўрсаткичлари корхона хўжалик фаолиятига 
баҳо беришнинг муҳим кўрсаткичларидан бири сифатида олинади. Уларнинг қаторига 
қуйидагиларни киритиш мумкин. Ишлаб чиқариш қувватларидан фойдаланиш ва унинг 
ҳолатига баҳо беришга иқтисодий таҳлилда алоҳида аҳамият берилади. Корхона ишлаб 
чиқариш қуввати деганда, унинг тўла иш билан бандлик ҳолатига айтилади. Бу ҳолат 
нафақат маҳсулот ишлаб чиқариш даражасига, балки унинг харажатлар таркибига, 
молиявий натижавийлигига ҳам таьсир этувчи бирлик сифатида қаралади. Ишлаб 
чиқариш қувватлари ва унинг фойдаланиш даражаларига баҳо бериш асосида 
корхонанинг жорий даврдаги иқтисодий потенсиали ҳамда уни мақсадли бошқаруви 
белгиланади.