Zbekiston respublikasi navoiy kon-metallurgiya kombinati

III. Ishning mazmuni
1. O‘zgarmas tok potensiometrining prinsipial sxemasini o‘rganish.
2. R-37-1 rusimdagi o‘zgarmas tok potensiometrining sxemasi, ish prinsipi va alohida elementlarining vazifasi bilan tanishish.
3. Potensiometrning va boshqa yordamchi asboblarning texnik ma’lumotlari bilan tanishish va ularni 1-jadvalga yozib olish.
4. Voltmetrni tekshirish uchun sxema yig‘ish va voltmetrni tekshirish (tajriba natijalari 2-jadvalga yozilsin).
5. Ampermetrni tekshirish uchun sxema yig‘ish va ampermetrni tekshirish (tajriba natijalari 3-jadvalga yozilsin).
6. Berilgan qarshilikni o‘lchash uchun sxema yig‘ish va uni o‘lchash (tajriba natijalari 4- jadvalga yozilsin).
IV. Ulash sxemalari
a) Voltmetrni tekshirish uchun sxema.

b) Ampermetrni tekshirish uchun sxema.

v) Qarshilikni o‘lchash uchun sxema.

Eslatma:
1. Voltmetr va ampermetr sifatida M -231 rusimli ko‘p o‘lchash chegarasiga ega bo‘lgan voltampermetr ishlatiladi.
2. R₁, R₂ qarshiligi o‘rnida qarshilik magazini ishlatiladi.
3. Noma’lum R_X qarshiligi o‘rniga voltmetrning qarshiligi o‘lchanadi.
2-jadval

№	O‘lchashlar		Hisoblashlar
	Ux	U0		
	V	V	V	%

3-jadval

№	O‘lchashlar				Hisoblashlar
	Ix		U0		I0				
	bo‘linma	mA		V		mA		mA	%

4-jadval

№	O‘lchashlar		Hisoblashlar
	V0	VX	RX	R0
	V	V	Ω	Ω
				10 yoki 100

VI. Asosiy savollar
1. kompensatsion o‘lchash usuli nimaga asoslangan? Uning afzalliklarini aytib bering.
2. O‘zgarmas tok potensiometrining elektr sxemasini chizing.
3. Potensiometrlarda ish toki qiymati qanday o‘rnatiladi?
4. Sxemada ish toki zanjirini ko‘rsating.
5. Nima uchun ish toki qiymati o‘lchash davomida o‘zgarmaydi?
6. Potensiometrlarning yuqori o‘lchash chegarasi qanday yo‘l bilan oshiriladi?
TAJRIBA ISHI № 6
ELEKTRON OSSILLOGRAF
Elektron nurli ossillograflar (ENO) dan elektr signallari shakllarini kuzatish va qayd etish, parametrlarini o‘lchash, vaqt va fazaviy parametrlarni aniqlash uchun foydalaniladi.
ENO ning asosiy metrologik va texnik xarakteristikalariga: signalni o‘tkazish kengligi; amplituda – chastota xarakteristikasining notekisligi; impuls signalni tasvirlash sifati, sezgirligi kiradi.
Shu vaqtgacha ushbu qurilma ilmiy tadqiqot va muhandislik sohasida juda zaruriy qurilma sifatida qo‘llanilib kelmoqda. Zamonaviy raqamli ossilograflar nafaqat signalni tasvir ko‘rinishda balki uni yozish, tahlil qilish va hatto signallarni o‘lchashni ham bajaradi. (Kularatna 2003).

8.4 rasm. Ossilografdagi signalni ko‘rinishi

ENO ning struktura sxemasi 8.5 - rasmda keltirilgan. Juda tez o‘zgaradigan jarayonlarni o‘rganish uchun signal ossillografning kirishi (Y) ga beriladi va kuchaytirilib, vertikal og‘uvchi elektrodlarga uzatiladi. Yoyuvchi generatordan arrasimon signallar maxsus kuchaytirgich orqali gorizontal og‘uvchi elektrodlarga beriladi. Kuchaytirgich yordamida tasvirning masshtabi tanlanadi.

2 канали. Ўтказиш зонаси - 25 МГц. дискретизациялаш частотаси - 500 Мвыб/с (250 Мвыб/с-хар бир канали). Дискретизациялаш эквивалент частотаси - 10 Гвыб/с. Хотира 32К (16К) нуқта. Кириш импеданси: 1 МОм / 13 пФ. Курсорли ўлчаш. 32 авто ўлчашли. Матем. функции. БПФ. Интерфейс: USB-host, USB-device, RS-232, PASS/FAIL. Дисплей: рангли, TFT, 7", 480х234. Оғирлиги: 2,5 кг. Ўлчамлари: 336x152x118 мм.