Zbekiston respublikasi milliy gvardiyasi harbiy-texnik instituti

Takrorlash uchun savollar 
1.
Gnoseologiya nimani o‗rganadi? 
2.
Bilish nima? 
3.
Hissiy va ratsional bilishning o‗ziga xosligi nimada? 
4.
Bilish ob‘ekti, sub‘ekti, predmeti tushunchalarini izohlang. 
5.
Ilmiy bilishning asosiy usul (metod) larini ko‗rsating. 
6.
Bilishning yoshlarni tarbiyalash va kamol toptirishdagi ahamiyat nimada? 
1.7 – mavzu. Tarixiy jarayonda jamiyatning madaniy va ma‘naviy qadriyatlari. 
Jamiyat va tarix falsafasi 
Reja: 
1. 
Jamiyat tushunchasining mohiyati va mazmuni. 
2. 
Jamiyat taraqqiyoti to‗g‗risidagi turli nazariyalar 
3. 
Sivilizatsiyalashgan jamiyatni barpo etish va barkamol insonni shakllantirish vazifalari. 
4. 
Qadriyat tushunchasi va uning umumiy tavsifi. Qadriyat kategoriyasining mazmuni.
1.Jamiyat tushunchasining mohiyati va mazmuni. 
Jamiyat nima?
Insoniyat azal-azaldan jamoa bo‗lib yashaydi. Er sayyorasi uning abadiy makoni, 
umumiy Vatanidir. Quyosh tizimidagi ana Shu mitti sayyorada yashayotgan odamlar oilasini jamiyat 
deb atash odat tusiga kirgan. Demak, umumbashariy ma‘noda jamiyat odamzodning umri, hayoti o‗tgan 
hamma davri, joy va hududi bilan bog‗liq barcha o‗zgarish va jarayonlarni ifoda etadi. 

Shu bilan birga, biror davlat hududidagi odamlar hayoti, sivilizatsiyaning muayyan davrlaridagi 
turmushga nisbatan ham ushbu tushuncha qo‗llanadi. Har qanday holda ham, u umumiy tushuncha bo‗lib, 
ayrim odam va alohida shaxs jamiyat a‘zosi deb ataladi. 
Jamiyat
— tabiatning bir qismi, ya‘ni ijtimoiy borliq bo‗lib, odamlar uyushmasining maxsus 
shakli, kishilar o‗rtasida amal qiladigan juda ko‗plab munosabatlar yig‗indisi, degan turlicha 
ta‘riflar ham bor. Jamiyat muttasil ravishda rivojlanuvchi, takomillashib boruvchi murakkab 
tizimdir. Har bir Yangi davrda jamiyat mohiyatini bilish zarurati vujudga keladi. Milliy mustaqillik 
tufayli jamiyat mohiyatini Yangicha idrok etish ehtiyoji paydo bo‗ldi. Prezident Islom Karimovning 
qator asarlarida jamiyat mohiyatini Yangicha tushunishning uslubiy asoslari yaratildi. 
Jamiyat moddiy va ma‘naviy omillar birligidan iborat. Hozirga qadar adabiyotlarda moddiy va 
ma‘naviy hayot bir-biridan keskin farqlanar edi. Moddiy hayot tadqiqiga ko‗proq e‘tibor berilar. 

---

201 
Holbuki, jamiyatning tub mohiyati uni tashkil etuvchi inson mohiyati bilan uzviy bog‗liq. Xuddi 
inson tanasini uning ruhidan ajratib bo‗lmagani singari, jamiyatning moddiy va ma‘naviy jihatlarini 
ham bir-biridan ajratish va ularning birini ikkinchisidan ustun qo‗yish mantiqqa ziddir. Prezident 
Islom Karimov asarlarida jamiyatning moddiy va ma‘naviy manfaatlarini uyg‗unlashtirish ijtimoiy 
taraqqiyot asosi ekani ta‘kidlangan. Inson ma‘naviyatini yuksaltirish orqaligina iqtisodiy rivojlanishga 
erishish mumkin. Shuning uchun ham hozirgi davrda aholi ma‘naviyatini yuksaltirishga, milliy g‗oya 
va mafkura asoslarini shakllantirishga katta e‘tibor berilyapti. Zero, kishilar iqtisodiy jihatdan 
qashshoq bo‗lgani uchun ilmsiz bo‗lmaydi, balki, aksincha — ilmsiz bo‗lgani uchun qashshoq 
bo‗ladi. Shuning uchun yurtimizda xalq ma‘naviyatini yuksaltirish orqali iqtisodiy farovonlikni 
ta‘minlashga katta e‘tibor berilyapti.