Ўзбекистон республикаси маданият ва спорт ишлари вазирлиги ўзбекистон давлат жисмоний тарбия институти

Жисмоний юкламани ҳисобга олиш 
Гимнастикамашғулотида юклама ҳажми бажарилиш муддати билан 
белгиланади. Тренировка ҳажмини машқлар бажаришга кетган вақт ѐки 
машқларни бажариш сони билан аниқлаш мумкин. 
Шиддатлиликни ҳар хил усуллар билан аниқлаш мумкин. Энг оддий 
ва тўғри усул-педагогик назорат асосида шиддатлиликни аниқлаш. Бу ҳолда 
максимал, катта ва кичик шиддатлилик аниқланади (В.Е.Гончаренко ва 
Е.И.Полянский, 1980). Мусобақа жараѐнида телеметрик асбоблар ѐрдамида 
юрак қисқаришининг тез-тез так-рорланиши туфайли шиддатлиликни 
баҳолашни В.Я. Игнатьева (1980 й) тавсия этган. Ю.М.Шаненков (1976) юрак 
қисқаришининг такрорланиши орқали (ЧСС) нагрузка шиддатини 
аниқлашнинг ҳаммабоп ҳисоблаш усулини тавсия этди. Кўп текширишлар 
натижасида бу усулнинг жуда тўғрилиги аниқланди, чунки қон томир 
уришининг асбоблар ѐрдамида олинган маълумотлари қўл билан қон 
томирни ушлаб олинган маълумотлардан фарқ қилмаслиги аниқланди. Бу 
усулда бутун машғулот мобайнида ҳар бир бажарилган машқдан сўнг 10 
сек
давомида қон томир уриши қўл билан ушлаб аниқланади. Бундай усулни 
қўллаш машғулот юклама шиддати ва ҳар бир Гимнастикачининг шахсий 
реакциясини аниқлашда тўла маълумот олишга ѐрдам беради.
 
Юрак қисқариши такрорланиши туфайли машғулот
юклама шиддатини аниқлаш (Ю.М.Шанинков, 1976) 
 
Шиддатлили
к 
Минимал 
Ўрта 
Баланд 
Максимал 

---

Юрак 
қисқариш 
сони 
(ЧССР 
уд.мин
.) 
130 
130-150 
150-170 
170 ва ҳоказо 
Ўқиш давомида видеоѐзувлардан фойдаланиш 
Илмий-текшириш ишларида кинога олиш ва видеога ѐзиш энг кўп 
учрайдиган педагогик усул ҳисобланади. Улар ѐрдамида аниқ маълумотлар 
олиш, шахсий ва жамоавий техник-тактик ҳарактларни таҳлил қилишга 
имконият яратилади.
Илмий 
текширишда 
қўлланиладиган 
бошқа 
усуллар-дан 
видеоѐзувнинг устунлиги қуйидагилардан иборат: илмий текширишда 
керакли қисмларни бир неча марта қайта кўриш, видеоѐзувни 
секинлаштириш ва, керак бўлса, видеоѐзувни тўхтатиб қўйиш имкониятидан 
фойдаланиш мумкин.