Ўзбекистон республикаси маъданият ва спорт ишлари вазирлиги ўзбекистон давлат жисмоний тарбия институти андрис э. Р., ҚУдратов р. Қ

Сакраш турларида, ерга тушиш (қўниш)

Сакрашни баландликка сакраш турларида гавданинг хама қисмлари планка устидан ўтгандан кейин, ерга юмшоқ тушмоқ учун, сакровчи гавдасининг бўйлама ва кўндаланг Клар атрофида айланиш тезлигини йўқотишга интилади. Агар планкадан гавдани бўйлама ўқи атрофида айлантириб узоқлашадиган бўлса, спортчи одатда икки қўли ва силкинч оёғи билан ерга тушади.

Сакровчи гавда ерга тушишини қўлга таранг букиб юмшатади-да, олдин ёнбошлаб, кейин чалқонча айланиб олади.
Баландликка «фосбери-флоп» ерга қўнишда аввало бошни олдинга олиб елка билан қўниб, сўнгра бошдан орқага айланиб кетиш керак. Узунликка ва уч хатлаб сакрашда ерга тушиш катта аҳамиятга эга. Ерга тушиш яхши бўлмаси яхши натижага эришиш жуда қийиндир.
Ҳар қандай усулда сакраганда ҳам, ерга тушишдан сал илгари озроққина букик оёқларни олға томон «улоқтириб» юбориб товонлари тосдан озгина пастда қоладиган даражагача юқори кўтариш керак. Гавда жуда олдинга букилмаслиги керак, чунки бунда оёқларни юқорига фаол кўтариш қийинлашиб қолади.
Узунликка сакрашнинг ерга тушишни икки усули бор:
1. Ерга «чўққайиб» қўниш.
2. Ерга «ғужанак» бўлиб қўниш.
Ерга тушгандан кейин олдинга чиқиб кетишнинг учта асосий усилии бор:
1. Жуда ҳам паст чўнқайиб, қўлларни шиддат билан ҳаракатлантириш.
2. Оёқларни елка кенглигида кериб ерга тушиш, бунда гавдани ўнга ёки чапга буриб, икки тизза орасига кўпроқ энгашиш ҳисобига у.о.м. ни яна пастроқ туширишга имкон ҳосил бўлади.
3. Бу усулда 1-усулдагидек, лекин бунда ерга тушгандан сўнг тосни илгарилатиб ва Бирон ёнга йиқилатуриб таянч устидан ўтади; сакровчи пастга йиқилишни (бунда у.о.м. янада паст тушади), бинобарин илдамлашни давом эттириб орқага йиқилиш мумкин бўлган критик нуқтадан олдинга ўтиб олади. Бу усуллар ичида энг мукаммалидир.


Енгил атлетикада сакрашларнинг техникасини ўрганиш

Енгил атлетикадаги сакрашлар жисмоний қобилият-лардан куч, тезкорлик ва ҳаракат уйғунлигинг ривожлан-тиришнинг асосий воситаларидан бири бўлиб ҳисоб-ланади. Енгил атлетика сакрашлари машғулот воситаси сифатида ҳамма спорт турларида қўлланилади. Енгил атлетикада мусобақалар баландликка, узунликка ва югуриб келиб уч ҳатлаш ҳамда лангар чўп билан сакраш турлари бўйича ўтказилади.

Сакрашлар техникасини ўрганишда маълум кетма-кетликка риоя қилиш шарт. Олдин баландликка сакраш техникаси ўргатилса, кейин узунликка лангар чўп билан, уч ҳатлашга ўргатилади.
Ҳамма сакрашлар учун бир хил тузилиш: югуриб келиш - депсиниш - учиш - ерга тушиш характер-лидир.
Баландликка сакраш. Сакровчининг ҳамма фаолияти югуриб келиш, самарадор равишда депсиниш, планкадан ўтиш ва ерга тушишдан ташкил топади. Сакрашлар планкадан ўтиш усулига қараб ҳатлаб, перекат, фосбюрифлоп турлари фарқланади.
Талабалар ўрганилаётган усулнинг техникаси билан танишгандан сўнг, депсинишни тўғри ўрганиши шарт. Асосий диққат депсиниш учун оёқни қўйилишига қаратилади.
Кейинги ўқув топшириғи, депсинишга тайёрлашни ўзлаштириш билан бир қаторда, тўлиқ югуриб келишдаги охирги қадамларни режимига қаратилади. Бу унсунларни техникасига ўргатиш қисқа югуриб келишдан, ўртача (5-6 югуриш қадам) ва тўлиқигича ўргатилади. Асосий вазифаси бўлиб ўрганилаётган сакраш режимининг бажарилиш характерига қараб, югуриш тезлигини бир текисда ошириб бориб, югуришни охириги қадамларида уни янада оширишдан иборатдир.
Планкадан ўтишни ўзлаштириш, югуриб келиш, депсиниш техникасни ўзлаштиришдан олдин бошланади. Бу ерда планкадан «Иқтисодли» ўтишга катта эътибор берилади.
Охирги йилларда «Хатлаб» ўтиш усули (асосан, оммавий ўргатишда) «Фосбюри-флоп» усули кенг тарқалди.