Ўзбекистон республикаси маъданият ва спорт ишлари вазирлиги ўзбекистон давлат жисмоний тарбия институти андрис э. Р., ҚУдратов р. Қ

Югурувчини учиш фазасидаги ҳаракати

Югурувчининг учиш фазасида сонлари бир-бирига тез яқинлаша бошлайди. Орқада қолган оёқ депсинишдан кейин букилиб, сон билан олдинга ҳаракат қилади, силкинг оёқ эса ёзилиб тез ерга туша бошлайди. Силкинг оёқ сонининг олдинги ва юқорига қиладиган ҳаракатни тезлаштириш учун, учиш фазасида нариги оёқ ерга тушаётганда силкинг оёқда ҳосил бўлган олға томон интилишдан фойдаланиш керак.

Учиш фазасида югурувчининг мушакларининг кучлироқ ишлаши натижасида қўл ва оёқларнинг ҳамма ҳаракатлари тез ва ката амплитудада бажарилади. Бу ерда ташқи кучлар ҳам катта роль ўйнаб силжиш ва учиш тезлигига ката ёрдам беради.


Ерга оёқларни қўйишни асосий турлари

Югуришда тананинг вертикал бўйлаб силжиш амплитудаси югуришдагидан анча ортиқ бўлади. Ерга бўлган босимнинг ортиши натижасида таянч реакциялари ҳам ошади. Югуриш тезлиги ортиши билан бу реакция ҳам ортиб боради.

Енгил атлетика йўлкасида югураётганда, пойафзалдаги темир тишлар оёқни ерга маҳкамроқ ёпиштиради. Бу эса кучлироқ депсиниш ва оёқни ерга эртароқ жипслаштириш имкон беради ва югуриш тезлигини оширишга ёрдамлашади.
Югуриш тезлиги бориши билан, олдинги таянч фазасидаги таянч реакцияси ҳам оша боради. Унинг миқдори ва йўналиши қандай бўлиши оёқни ерга қўйгандан кейинги амортизацияга боғлиқ. Таянч реакциасининг тормоз кучини пасайтириш учун, унинг горизонтал танкил этувчисини камайтириш керак. Бунинг асосан икки йўли бор: бири – олдинги таянч вақтида мушаклар – йўл бери иши бажараётганда, уларнинг чўзизилиши ҳисобига бўладиган амортизация; иккинчиси – ерга тушиш бурчагини ошириш. Оёқни УОМ нинг йўлкадаги проекциясига яқинроқ қўйиш ерга тушиш бурчагини оширади, тормоз кучини камайтиради ва бу кучнинг таъсир вақтини қисқартиради.
Бунинг учун оёқни олдиндан орқага актив синдирувчи ҳаракат билан ерга тушурилади, лекин бунда ҳам тормоз кучи тўлиқ йўколмайди, югурувчининг вазифаси фақат уни минимал даражага келтириш.
Оёқ тагининг олд қисми ёки ташқи қирраси ерга қўйилганда оёқ таги остки букувчилари ҳам чўзилиб, оёқни ерга қўяётгандаги кучни бир қанча юмшатади ва депсиниш вақтида бўладиган қисқаришга тайёрланади. Оёқ қўйиш товондан бошланса, бу мушаклар амортизатор вазифасини ўтамайди ва таянчнинг бошланғич даврида депсинишга унчалик тайёрлана бошламайди.