Ўзбекистон республикаси маъданият ва спорт ишлари вазирлиги ўзбекистон давлат жисмоний тарбия институти андрис э. Р., ҚУдратов р. Қ

I БОБ


ЕНГИЛ АТЛЕТИКА ФАНИГА КИРИШ


1.1. Енгил атлетиканинг мазмуни ва тушунчалари

Енгил атлетика деган ном шартли бўлиб, бу спорт турига кирадиган ҳамма машқларни табиий аҳамиятини ёритиб бераолмайди. Шу билан бирга енгил атлетика қадимий юнон «атлетика» сўзидан олинган бўлиб, «машқ», «кураш», «беллашув», деган маънони беради. қадимий юнонистонда кучлилик ва чаққонликда мусобақалашган кишиларни атлетлар деб атаганлар.

Ҳозирги кунда жисмоний комолатга эришган комил кишиларни атлет дейилади. Айрим мамлакатларда енгил атлетикани «атлетика» (Францияда) ёки «йўлка ва майдондаги машқлар» (АҚШ, Англияда) деб атайдилар.
Енгил атлетика ҳаётда энг керакли кенг тарқалган машқларни-юриш, югуриш, сакраш ва улоқтириш машқларни бирлаштириб энг оммавий спорт тури ҳисобланади.
Кўпгина енгил атлетика машқлари умумий омма бажара оладиган, энг кичик ёшдаги болалардан бошлаб катталаргача ҳар кунги ҳаётда ҳар-хил турда учрайди ва жуда меъёрланади. Енгил атлетика билан йил давомида шуғулланса бўлади. Шу сабабларга кўра енгил атлетика машқлари (юриш, югуриш, сакраш ва улоқтириш) республика махсус тестлар мажмуаси «Алпомиш» ва «Барчиной»ни кўпчилик қисмини Амалий мезонларини ташкил этади.
Енгил атлетикани кўпинча «спорт маликаси» деб аташади. Бунга сабаб, республика, ҳалқаро мусобақаларда, Олимпия ўинларини ҳамма дастурларига киритилади, шу билан бирга ўйналадиган медалларнинг мажмуаси ва сони бўйича энг кўпи ҳисобланади.
Жисмоний тарбия институти, университетлар ва педагогик институтларнинг «Жисмоний маданият» фа-култетлари дастурида, енгил атлетика асосий уқув пред-мети бўлиб, «жисмоний тарбия ва спорт» йўналишдаги бакалаврларни тайёрлашда мухим ахамиятга эга.


1.2. Енгил атлетика машқларнинг умумий
тавсифи ва таснифи

Енгил атлетика мусобақа машқларининг, катта турли туманлиги билан характерланади ва уларни бажаришни ҳар-хил усуллари ва вариантлари мавжуд.

Енгил атлетика машқларини аниқ таснифга тушириш учун уни беш бўлимларга бўлиб (юриш, югуриш, сакраш, улоқтириш, кўпкураш) тавсифлаш мақсадга мувоффиқдир. Улар ўз навбатида турларга, турнинг хилларига ҳамда вариантлар ва масофаларга ажратилади. Ҳозирги вақтда енгил атлетиканинг 24 тури эркаклар, 22 тури аёллар Олимпия уйинлари дастурига киритилган.

1-жадвал