‘zbekiston respublikasi L,1y va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Rixtercherkczi (Солянка Рихтера) - Salsola richteri Karelin.
Cherkez Sho'radoshlar — 
Chenopodiaceae
oilasiga mansub 
b o ‘Iib, bo'yi 2-3, ba’zan 5 m b o ‘ladigan galofit buta yoki kichik da­
raxt. Yo‘g ‘on shoxlarining po ‘stlog‘i och kulrang, yosh, bir yillik 
novdalariniki oq rangli bo‘ladi.
25-rasm.
Rixter cherkezi (Солянка Рихтера) -
Salsola richteri Karelin.

---

Barglari silindrsimon yoki ipsimon, tukli, sersuv bo'lib, poya- 
si bilan shoxlarida ketma-ket o ‘rnashgan. May oylarida barglari 
sarg‘ayib to ‘kila boshlaydi va kuzga kelib o ‘simlikning barglnri 
qolmaydi. Q o ‘n g ‘ir rangli, besh bo‘lakli barg q o ‘ltig‘ign joyluNh- 
gan gullari poyasi bilan shoxlari uchida boshoqsimon gul to'planiini 
hosil qiladi. Mevasi - gulqo‘rg‘oni bilan birlashgan bir urug'li 
yong‘oqcha.
Cherkez may oyining oxiridan boshlab noyabrgacha gullaydi, 
mevasi iyuldan pisha boshlaydi. Markaziy Osiyoning Qizilqum 
va Qoraqum choilarida, ko‘chma qumlar harakatini to ‘xtatishda 
muhim ahamiyatga ega, temir y o ‘l yoqalarida k o ‘plab o ‘stiriladi.
Cherkezning mevasi tibbiyotda ishlatiladi. Sentabr-noyabr oy­
larida, m evalam ing asosiy qismi qizarganda ulami o ‘simlikdan 
sidirib (brezent qo‘lqop yordamida) olinadi, tozalanadi va ochiq 
havoda quritiladi. Mevalari tarkibida 1,6% gacha (salsolin, salsoli- 
din va hokazo) alkaloidlar bor.
Salsolin alkaloidining gidroxlorid tuzi tabletka va eritma holida 
qon bosimi oshganda, bosh og'riganda qo‘llanilgan. Xalq tabobatida 
cherkez og‘riq qoldiruvchi, gijja haydovchi dori sifatida va yurak 
kasalliklarini davolash uchun qoMlaniladi. Yer ustki qismi damlama­
si qon bosimini pasaytirish va bosh og‘rig‘ini qoldirish maqsadida 
bemorlarga ichishga bcriladi.