‘zbekiston respublikasi L,1y va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

NAZORAT UCHUN SAVOLLAR:
1-O‘zbekistonda dorivor o ‘simliklami yctishtirish ishlari qa- 
chon boshlangan?
2. Dorivor o ‘simliklami madaniylashlirish va o ‘stirish ishlari 
qaysi ilmiy muassasalarda olib borilgan?
3 . 0 ‘zbekistonga introduksiya qilingan dorivor o ‘simliklami 
sanang.
4.Hozirgi paytda ixtisoslashgan xo‘jaliklarda yetishtirilayotgan 
dorivor o ‘sitnliklar turlarini aytib bering.
5.Respublikam izda dorivor o ‘simlikshunoslikni rivojlantirish 
istiqbollarini aytib bering.

---

VII BOB
DORIVOR DARAXT V/* BUTA ( ) ‘SI MI IM Л R NI
0 ‘STIRISH AC ROTEXNIKASI
Hozirgi paytda dorivor xomashyosini tayyorlash maqsn- 
dida k o ‘pgina dorivor daraxt-bita o ‘simliklar sanoat miqyosida 
o ‘stirilmoqda. D orivor o ‘simlikla ning sanoat plantatsiyalarini 
seleksion asosda, y a’ni vegetativ usi Ida k o ‘paytirilgan navlari yoki 
istiqbolli shakllari k o ‘chatlaridan 1 )ydalanilgan holatda amalga 
oshirish kerak. Quyida muhim dori /or daraxt-buta o'sim liklam i 
o ‘stirish agrotexnikasi keltiriladi:
Yapon soforasini o ‘stirish agrotexnikasi. 
Yapon soforasi tez 
o ‘suvchan yorug‘sevar, quruqlikka v£ sho‘rga chidamli o ‘simlik 
hisoblanadi. Uning mevalari oktabr-no; rabr oylarida pishib etiladi. 
Yapon soforasi ekiladigan yerlami kuzd; gektar hisobiga 20-28 ton- 
na organik o ‘g ‘it va 50 kilogramm fosf >r o ‘g ‘iti bilan oziqlantirib 
25-30 santimetr chuqurlikda haydab q c ‘yiladi. 0 ‘simlik urug‘lari 
kuzda yoki bahorda - aprel oyining biri ichi o ‘n kunligida ekiladi. 
Kuzda ekilgan urug‘lardan unib ehiqqs n maysalari erta bahorda 
b o ‘ladigan sovuq kunlarga to ‘g ‘ri kelib sovuqlardan zararlanishi 
mumkin. Tayyorlangan urugMar namli tuf roqda 3-4 sm chuqurlikda 
ekiladi. Agar tuproqda nam yetarli b o ‘lma sa tezlik bilan sug‘oriladi.
Yapon soforasining urug‘lari 2 qator qilib keng pushtalarga 
ekiladi. Tuproqda namni k o ‘proq saql.ish maqsadida qatqaloq 
b o lish in i oldini olish va urug‘ ekilgan egatlam ing tuprog‘i qizib 
ketmasligi va urug‘ unishi uehun qulay sheroitlam i yuzaga keltirish 
uehun yog‘och qipiqlari bilan 1 sm qalinlik da yopib mulchalanadi.
Bahorda ekilgan urug‘lar 10-15 kundan iteyin unib chiqadi. Hosil 
b o ‘lgan k o ‘chatlaming yaxshi rivojlanishi i chun egatlarni har doim 
nam holatda saqlash kerak b o ‘ladi. Bunda 
.1
tashqari unib chiqqan 
maysalar atrofi muntazam ravishda yumsha .ilib turilishi lozimdir.
Yapon soforasini o ‘sish davrida 3-4 m; rta qator oralarini kulti- 
vatsiya qilish, begona o ‘tlardan tozalab va zararkunandalarga qar­
shi chora tadbirlami amalga oshirish kerak >o‘ladi. 0 ‘simliklaming

---

ildizini yaxshi rivojlantirish va o ‘sishini faollashtirish maqsadida 
vegetatsiya davomida gektariga azotli o ‘g ‘itlardan 1 gektar hisobi- 
ga 90 kg, fosforli o ‘g ‘itdan 60 kg va kaliy o ‘g ‘itidan 40 kg solinib 
oziqlantiriladi.
Sofora o ‘simligini poyalarini baq u w at bo‘lishi uchun iyul yoki 
avgust oyining boshlarida kaliy o ‘g ‘iti bilan oziqlantirish maqsadga 
muvofiq b o ‘ladi. O 'sim likni o'g'itlashni sug'orishdan oldin amal- 
ga oshirish kerak bo'ladi. Vegetatsiya davomida sofora o ‘simligini
7-8 marta sug'orilsa, oktabr oyigacha ancha b aq u w at bo'lib o ‘sadi. 
Sug‘orishdan keyin ko'chatatrofi yumshatiladi. Ekilgan ko‘chatlami 
yaxshi rivojlanishi uchun begona o ‘tlardan tozalash, oralariga ishlov 
berish, oziqlantirish va tuproqdagi namlikni hisobga olgan holda 
sug‘orishni muddatida o ‘tkazish maqsadga muvofiq b o ‘ladi. Egat 
oralarini kultivatsiya qilish k o ‘chatlar 2 marta sug'orilgandan keyin 
amalga oshiriladi.
Vegetatsiya davrida ko‘chat oralari 3-4 marta q o ‘lda chopiq 
qilinadi. Ko‘chatlami sug‘orish uchun j o ‘yaklar olinadi va vege­
tatsiya davomida 7-8 marta (may, iyun, iyul oylarida 2 martadan) 
sug'oriladi. Ko‘chatlami b o ‘yi 2,5-3 m va tana qismi 2,5-3 sm ga 
yetganda doimiy joylariga k o ‘chirib o ‘tkazish uchun yaroqli hi­
soblanadi. Ekishdan oldin yerlar yumshatilgan, tekislangan va 
o ‘g ‘itlangan bo‘lishi lozim.
K o‘chatlarning ekilish chuqurligi 0,5-0,6 m va qator oralarining 
kengligi 6 m, ko'ehatlarning oralig‘i 4 m dan qilib ekilganda 1 gektar 
maydonga 400-415 ta daraxtlar joylashtiriladi. Yapon soforasi ekil- 
gandan keyin ariqchalar orqali sug‘oriladi. Ikkinchi sug'orishni 6-8 
kundan keyin amalga oshirish kerak. K o‘chatlaming qator oralari 
har doim yumshoq va haydalgan bo4lishi lozim. K o'chatlar ekilgan- 
dan keyin 3-4 yilgacha ularning oralariga 1 yillik dorivor o'sim liklar 
ekish mumkin b o ‘ladi.