Ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги

Cигирларни боқиш 
Сут, гўшт маҳсулотлар етиштиришни жадаллаштириш йўли билан 
чорвачиликни интенсивлаштириш даврида чорва молларни ҳар ҳар 
томонлама яхши боқиш ҳал қилувчи аҳамиятга эгадир. Бунингсиз чорва 
молларининг семаҳсуллигини таъминловчи генетик имкониятларни ишга 
солиш қийин.
Чорва моллари белгиланган норма ва рацион билан боқилс, фақат ѐз 
ойларида эмас, балки қиш фаслида ҳам маҳсулдорлигини ошириб боради. 
Кавш қайтарувчи ҳайвонларнинг хаѐт фаолияти нормал ва маҳсулдорлиги 

---

23 
юқори бўлиши учун 80 хилга яқин озиқ моддалар ва бошқа озиқ турлари 
талаб этилади. Буларнинг анчагинаси ошқозоннинг олд қисмида пайдо 
бўлади. Аммо камида 25 хил тўйимли моддалар озиқ орқали қабул 
қилинади. Боқиш даражаси қанча юқори бўлса, чорва молларининг 
маҳсулдорлиги шунча юқори ва маҳсулот бирлигига сарф бўладиган 
ҳаражатлар шунча кам бўлади. Аксинча, боқиш даражаси қанча паст бўлса, 
маҳсулдорлик ҳам шунча камаяди, маҳсулот бирлигига сарф бўладиган 
харажатлар эса кўпаяди.
Чорва молларини соғлом асраш учун, сермаҳсул ва наслдор бўлиши 
учун рационда белгиланган озиқ билан бирга уларнинг эхтиѐжига яраша 
озиқ моддаларининг бирон бир мустасносиз, оз ѐки кўп миқдорда 
бўлишидан қатъи назар, ҳаммаси берилиши зарур. сигир қанча серсут бўлса 
рациондаги 1 килограмм қуруқ моддага нисбатан энергия тўплаши кўпроқ
бўлиши лозим. Серсут сигирлар, ўртача ва кам сут сигирларга нисбатан, 
кўпроқ ва сифатлироқ озиқ талаб этади.
Сигирлар ўрта ҳисобда ҳар 100 килограмм тирик вазнига нисбатан 2.8-
3.2 килограмм қуруқ модда истеъмол қиладилар, серсут сигирларда эса бу 
3.5-3.8 килограмм, айрим холларда эса 4.0-4.7 килограмм қуруқ моддага 
нисбатан энергия олиши шунча кўп бўлиши керак. Агар рационда энергия 
олиши камайса, сигирлар энергия талабини қондирадиган даражада озиқ ея 
олмайдиларэнергия олишни 0.65 озиқ бирлигидан камайтириш мақсадга 
мувофиқ эмас. Кунига 28 килограмм ва ундан ортиқ сут берувчи сигирлар 
тўлиқ энергия олиш учун 1.05 бирлиги талаб этадилар.