Ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги

Сигирларни саклаш шароитишшг таъсири. Молларни саклашда ҳаво 
ҳарорати, намлиги ва газлар билан туйинганлиги сигирлар-нинг сут 
махсулдорлигига уз таъсирини курсатади. Молхоналарда организмга мое 
келадиган микроиклим куйидаги меъѐрларда бел-гиланади: ҳаво ҳарорати - 
5-15°С, нисбий намлиги - 70-75%, бир центнер тирик вазн хисобига бир соат 
ичида ҳаво алмашуви — 17 м
3
, ҳаво ҳаракати тезлиги — 0,5 м/сек, карбонат 
кислотасини туйинганлиги — 0,25%, аммиакни туйинганлиги —20мг/м
3
ва 
сероводород колдиклари булишига рухсат этилади. Агарда ҳавонинг 
ҳарорати меъѐрдан ошиб кетса, унда молларнинг иштаҳаси, озикаларни 
истеъмол килиш даражаси ҳамда махсулдорлиги пасаяди. Паст ҳаро-ратда 
эса озикаларни истеъмол килиш микдори ошеада, махсулдорлиги 
камайиши мумкин. Ҳаво ҳарорати 25°Сдан ошгандан бошлаб маданий 
зотли сигирлар сут махсулдорлигига салбий таъсир курсатади. Лекин 
маҳаллий ва каммахсул сигирларга унинг таъсири нисбатан паст булади. 
Моллар ва унинг махсулдорлигига салбий таъсир курсатадигап ҳарорат 
даражалари критик холатдаги ҳарорат деб аталади. Сигирлар учун салбий 

---

18 
таъсир килувчи критик холатдаги ҳароратнинг юкорига кутарилиш нуктаси 
25"С ҳамда пасайиб бориш нуктаси 4-5°С далиги аникланган. 
Узбекистоннинг иклим шароити кескин континентал (ѐзда ута иссик ва 
кишда совук) булганлиги учун моллар кўпинча критик ҳарорати холатида 
сакланиб шунга мослашган холатдаги махсулдорлик имкониятларини
ҳаддан ташқари пасайиб кетади. Натижада организмнинг озиқ мод-далардан 
фойдаланиш ҳамда жигарнинг гликоген ҳосил қилиши ва заҳарларга карши 
курашиш функциялари пасаяди. Коннинг огарлик микдори ошиб, РН кўрсаткичи 
эса камаяди. Қон таркибида заҳарли махсулотлар тўпланиб, организмда модда 
алмашинуви бузилади ва бошқа ўзгаришлар кечади. Ёз ойларида ҳавонинг 
иссиқ ҳарорати билан биргаликда куѐшнинг кучли радиацияси ҳам салбий 
таъсир кўрсатади. Ҳавонинг юқори нисбий намлиги юқори ҳарорат билан 
биргаликда 
ҳайвоннинг 
умумий 
холатини 
сустлаштиради 
ҳамда 
махсулдорлигини камайтиради. Бахор ва баъзи киш кунларида ҳаво ҳарорати 
нормаллашганда унинг юқори нисбий намлигини ҳайвонлар енгил ўтказади. 
Молхоналарнинг тозалиги ҳам муҳим аҳамияга эга. Агарда ҳаво таркибида 
карбонат кислотаси (углекислота), аммиак ва сероводород газларининг юқори 
бўлиши моллар холатига салбий таъсир кўрсатиб маҳсулдорлигини 
пасайтиради. .