Ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги тошкент давлат аграр университети

 
17-расм. Тахометр ўлчаш асбобининг кўрсатишдаги
хатоликлар тури. 
Ўлчаш хатоликдаги энг катта ўртача арифметик қиймати 
х
=+3б тенг бўлган миқдор билан аникданади, яъни тасодифий 
хатоликдаги Гаусс қонунидан келиб чиқадиган уч сигмага тенгдир. 
Шундай қилиб, ўлчаш аниқлигини куйидагича баҳолаш мумкин: 
бир марта ўлчанган ҳолатда чегаравий хатолик бўйича, кўп 
маротаба ўлчашларда эса нисбий (статистик) хатолик бўйича 
аниқланади. Хатоликлар назарияси ва юқорида келтирилган 
формулалар, тажриба жараёнида, натижанинг керакли аниқлиги 
дастлаб берилган ҳолатликларда баъзи қийматлар қандай 
аниқликда ўтказиш мумкинлигини аниқлашга имкон беради. Бу 
қийматлар асосида тадқиқот жараёнида олинган натижаларнинг 
назарий тадқиқотларга мослигини қандай ўлчаш аниқлиги 
даражасида олинганлигини баҳолашга ёрдам беради. 
Таянч тушунчалар: 
Асосий ўлчаш қийматлари, ўлчаш 
асбоблари, аппаратлари, ўлчаш аниқлиқлари, ўзгартиргич- 
лар, 
унинг 
турлари, 
тензорезисторлар, 
контактли, 
индукцион, термоэлектрик ўзгартиргичлар, ўлчаш қурилмалари, 
осциллографлар, тахометрлар, вазифалари, ишлаш тамойиллари, 
схемаларининг таҳлили, ўлчашлар аниқлиги, хатолик турлари. 
n, айл/мин. 
Тахометр
кырсатуви
 
2200 
2150 
2100 
2050 
Ылчаш тартиблари 

---

256
Мавзу бўйича такрорлаш учун саволлар:
1. Илмий тадқиқотлардаги тажрибанинг таркибий қисмларини 
таҳлил қилинг. 
2. Мураккаб тизим сифатидаги тажриба тузилмасини таҳлил 
қилиб беринг. 
3. Ўлчаш параметрларини ўзгартиришнинг ишчи схемаси 
чизиб таҳлил қилиб беринг. 
4. Ўзгартиргичларнинг, тензорезисторларнинг турлари схематик 
тарзда таҳлил қилинг. 
5. Электрон нурли ва магнитоэлектролик осциллографик блок ва 
тамойиллик схемаларини таҳлил қилинг.