Ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги тошкент давлат аграр университети

-абсолют хатолик
А - бу ҳисобий қиймат (d) ўлчанган ва 
ҳақиқий қиймат миқдор (х) ўртасидаги айириш қийматидан 
иборат: 
А = 
а
i
– х ; 
-нисбий хатолик
Д
0
- бу абсолют хатоликнинг ҳақиқий 
миқдорига нисбати билан аниқланади: Д
о
=+А/х. унинг ўлчамсиз, 
фоиз кўриниши ўлчашнинг аниқлик даражасини белгилайди, яъни: 
100
О
А
Д
Х
 
% ; 
-чегаравий хатолик А
ч
- бу ўлчаш асбобидан тўғри 
фойдаланган ҳолатда даврий тарзда содир бўладиган хатолик 
бартараф этилгандан сўнг вужудга келадиган энг катта тасодифий 
абсолют хатоликдан иборатдир. Бу қиймат ҳар қандай 
асбобларининг паспортларида қайд этилган бўлади. 
Фойдаланиш жараёнида, одатда бир-бири билан маълум 
функционал боғланишларда бўлган бир қанча қийматларни 
бараварига ўлчашга тўғри келади ва унда маълум бир хатоликлар 
содир бўлиши табиийдир. Агар қиймат бир марта эмас, бир 
неча бор ўлчанганда (амалда бу ҳолат кўп учрайди) бир қанча 
ўлчаш жараёнида ҳосил бўлган хатоликка статистик хатолик 
дейилади. 
Бу ҳолда тасодифий хатоликлар, ўлчашнинг 
ўртача натижалари ва ўртача арифметик (
х
) қийматга нисбатан 
ўртача квадратик оғиш билан (б) аниқланади (уни аниқлаш 
формулалари олдинги маърузаларимизда таҳлил қилинган). 
Хатоликлар назариясидан маълум бўлишича, биринчидан, 
тасодифий хатоликлар нормал (Гаусс) қонунлари бўйича 
тақсимланади, иккинчидан, бирорта қиймат қанчалик кўп 
маротаба ўлчанадиган бўлса, ундаги ўртача хатолик эҳтимоллиги 
шунчалик миқдорининг аникдик ўлчови ҳисобланади. 

---

255
Даврий хатолик 
Ҳақиқий қиймат
Тасодифий хатолик 
1 2 3 4 5 6 7 8